Demir eksikliği anemisinde tıbbi öykü, muayene bulguları ve yapılan tahlil ve tetkikler sonucu tanı konur.
Hafif-orta ağırlıktaki demir eksikliği anemisi hiçbir bulgu ve belirti vermeyebilir. Bu sebeple tarama testlerinden sonra veya başka sorunları araştırırken bu durumu ortaya çıkana dek sizin haberiniz olmayabilir.
Tıbbi Öykü
Demir eksikliği anemisi bulgu ve belirtileri ve geçmişte anemi ya da demir düşüklüğü ile ilgili bir sorun yaşanıp yaşanmadığı sorgulanır. Ayrıca beslenme alışkanlıkları, ilaç kullanımı, kadınlarda hamilelik ve adet durumu sorgulanır.
Fizik Muayene
Doktorunuz demir eksikliği anemisi bulgularını kontrol için:
- Cilt, dişetleri ve tırnaklarda solukluk veya sararma olup olmadığını kontrol eder.
- Kalbi dinleyerek hızlı veya düzensiz kalp atışı olup olmadığını kontrol eder.
- Akciğerlerinizi dinleyerek hızlı veya düzensiz soluk alıp verme olup olmadığını kontrol eder.
- Karnınızı elle muayene ederek karaciğer ve dalak büyümesini kontrol eder.
- İç kanama olup olmadığını anlamak için vajinal veya rektal muayene yapabilir.
Tanı için gerekli testler
Demir eksikliği anemisinde basit bir kan testi genellikle tanıyı doğrular.
Tam Kan Sayımı
Genellikle, anemi tanısında ilk yapılan test tam kan sayımıdır (Hemogram) . Hemogramda kan hücrelerinin tüm farklı tipleri ölçülür.
Tam kan sayımında hemoglobin ve hematokrit değerleri de ölçülür.Vücuda oksijen taşıyan ve alyuvarlarda bulunan demirden zengin protein olan hemoglobinin ve alyuvarların kandaki hacimsel oranını belirten hemotokritin düşük olması anemi belirtisidir.
Hemogramda ayrıca alyuvarların, akyuvarların ve plateletlerin (trombositlerin) sayısına da bakılır. Sonuçların anormal gelmesi enfeksiyona, bir kan hastalığına veya başka bir duruma işaret edebilir.
Hemogramda MCV (alyuvarların ortalama büyüklüğü)ye de bakılır.Demir eksikliği anemisinde alyuvarlar genellikle normalden küçüktür.
Diğer Kan Testleri
Hemogramda anemi olduğu kesinleşirse bu duruma yol açan nedenleri araştırmak, şiddetini değerlendirmek ve en iyi tedavi yolunu bulmak için başka testler de yaptırmak gerekebilir.
Retikulosit Sayımı: Retikulositler genç, plgunlaşmamış kırmızı kan hücreleridir. Retikulosit sayımı ile kemik iliğinin yeterli hızda alyuvar üretip üretmediğine bakılır.
Periferik yayma: Kan örneği mikroskopla incelenir. Demir eksikliği anemisinde alyuvarlar normale göre daha küçük ve soluk görünür.
Demir düzeylerini ölçen testler:
- Serum demiri: Kandaki demir miktarını ölçer. Vücuttaki toplam demir miktarı düşük olsa da serum demir düzeyi normal olabilir. Bu nedenle diğer demir testleri de yapılır.
- Serum ferritin ölçümü: Ferritin vücutta demirin depolanmasına yardımcı olan bir proteindir. Bu proteinin ölçümü vücutta depolanmış demirin ne kadarının tüketildiğini saptaması için yardımcı olur.
Transferrin düzeyi veya total demir bağlama kapasitesi: Transferrin kandaki demiri taşıyan bir proteindir. Total demir bağlama kapasitesi kanınızdaki transferrinin ne kadarının demiri taşıdığını ölçer. Demir eksikliği anemisinde demir içermeyen transferrin yüksek bir düzeyde bulunacaktır.
Ayrıca özellikle tiroid hormonu olmak üzere hormon düzeylerinin ölçümü,hemoglobin üretiminde kullanılan bir yapı taşı olan eritrosit protoporfirini adı verilen bir maddeye de bakılması gerekebilir.
Sindirim Sistemindeki Kan kayıpları İçin Yapılan Test ve İşlemler
Demir eksikliği anemisine bir iç kanamanın neden olup olmadığını anlamak için dışkıda gizli kan testi istenebilir.Testte kan bulunursa kanamanın tam olarak nerede olduğunun saptanması için kolonoskopi, endoskopi gibi başka test ve işlemler yaptırmak gerekebilir.
Kaynaklar:
