Bruselloz bakterilerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Brucella adlı bakteri ile kontamine olmuş enfekte hayvanlar veya hayvansal ürünlerle temas aracılığı ile insanlara bulaşır. Hastalığı bulaştıran hayvanlar arasında en yaygın olarak koyun, sığır, keçi, domuz, köpek gibi hayvanlar yer alır. Malta humması, Akdeniz ateşi, Bang hastalığı adlarıyla da bilinir.
Etken:
Brusella bakterisinin hayvanlarda enfeksiyona neden olan birçok türü vardır. İnsanlarda ise en sık enfeksiyona neden olan tipi Brucella Melitensis’dir. Ana konakları koyun ve keçilerdir.
Diğer türleri:
Brucella abortus: Ana konak: Sığır
Brucella suis: Ana konak: Domuz
Brucella canis: Ana konak: Köpek .Köpekler ile yakın temasta olan (özellikle doğum esnasında) bireylerin enfekte olma riski vardır.
Bulaşma:
Hastalığın insanlara bulaşması genellikle üç yolla olur:
Pişmemiş et yeme veya pastörize edilmemiş / çiğ süt ürünleri tüketimi. En yaygın bulaşma yolu, pastörize edilmemiş / çiğ süt ve süt ürünlerini yemek veya içmektir. Koyun, keçi, inek, deve eğer enfekte ise sütleri de bakteri ile kontamine olur. Enfekte hayvanlardan elde edilen süt pastörize değilse, enfeksiyon bu süt ve / veya peynir ürünlerini tüketen kişilere bulaşır.
Bruselloza neden olan bakterilerin solunması (inhalasyon):Bruselloza neden olan bakterilerin solunması da enfeksiyona neden olabilir. Bu risk, bakteri ile çalışan laboratuarlarda çalışan insanlar için genellikle daha büyüktür. Buna ek olarak, mezbaha ve et paketleme çalışanları da bakterilere maruz kalabilmekte ve sonuçta enfekte olabilmektedirler.
Cilt yaraları veya mukoz zarlar yoluyla vücuda giren bakteriler: Enfekte hayvanlarla temas edildiğinde bakteriler ciltten veya mukozalardan bulaşabilir. Mezbaha çalışanları, et paketleme tesisi çalışanları ve veterinerler gibi hayvan veya hayvan dışkısı ile yakın temasta bulunan iş kolları risk altındadır.
Brusellozun insandan insana yayılması son derece nadirdir. Emzirmekte olan enfekte anneler bebeklerine enfeksiyonu bulaştırabilir. Cinsel bulaşma nadiren bildirilmiştir. Nadir olsa da, doku nakli veya kan transfüzyonu yoluyla bulaşma oluşabilir.
Belirti ve Bulgular
Bruselloz her zaman belirtilere neden olmayabilir ve enfeksiyon farkına varılmadan aylarca devam edebilir. Bazı insanlarda belirtiler aniden başlar 1-2 hafta içinde gelişir, diğerlerinde ise belirtiler yavaş yavaş gelişir,yıllar sürebilir, kalıcı olabilir veya tekrarlayabilir.
Akut bruselloz hafif grip benzeri semptomlar veya belirtiler ile başlayabilir:
Karın ağrısı
Sırt ağrısı
Titreme
Aşırı terleme
Yorgunluk
Ateş
Baş ağrısı
Eklem ağrısı
İştah kaybı, zayıflama
Bu belirtiler bir süre sonra sona erme eğilimindedir ve çok hasta hissetmenize neden olabilir, ancak çoğu kişi tedaviden sonra tam olarak iyileşir.
Bazı belirti ve bulgular ise daha uzun süre devam edebilir. Bunlar:
Tekrarlayan ateş
Artrit
Testis ve skrotumda şişme
Endokardit)
Nörolojik semptomlar (yaklaşık % 5)
Kronik yorgunluk
Depresyon
Karaciğer ve / veya dalak şişmesi
Bazı durumlarda endokardit (kalbin enfeksiyonu) ve menenjit (beyin ve omuriliği çevreleyen zarların enfeksiyonu) gibi hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir, ancak Bruselloz, insanlarda nadiren ölümcüldür.(Özellikle tedavi edilmezse)
Risk Faktörler:
Herkes bruselloz olma riski altındadır. Ancak bazı özel nedenler riski arttırır:
Riskli Bölgeler:
Bruselloz dünyanın her tarafında bulunabilmesine rağmen, etkin halk sağlığı ve evcil hayvan sağlığı programları olmayan ülkelerde daha sık görülür. Şu anda yüksek riskli olarak listelenen alanlar şunlardır:
Akdeniz Havzası (Portekiz, İspanya, Güney Fransa, İtalya, Yunanistan, Türkiye, Kuzey Afrika)
Meksika, Güney ve Orta Amerika
Doğu Avrupa
Asya
Afrika
Karayipler
Orta Doğu
Mesleki Riskler:
Belirli mesleklerde çalışanlarda risk armaktadır. Bunlar:
Mezbaha işçileri
Et-paketleme çalışanları
Veterinerler
Laboratuar çalışanları
Avcılarda da bakteri ile maruz kalma riski artmaktadır. Bruselloz iletebilecek bazı av hayvanları şunlardır:
Yabani domuzu (vahşi domuz)
Bizon
Ren geyiği
Geyik
Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, özellikle köy peyniri olarak adlandırılan peynirlerin tüketimi.
Özellikle çiğ köfte başta olmak üzere pişmemiş et tüketimi hastalığa yakalanma riskini arttırmaktadır.
Tanı :
Hastalığın tanısı bakterinin kan kültüründe üretilmesi ile kesin olarak konur. Ancak, bu her zaman mümkün olmayabilir. Bunun yanında hastalığa özgü oluşmuş antikorların serolojik testlerle (Rose-Bengal, Wright testleri) veya ELISA ile ortaya konması daha sık kullanılır.
Tedavi:
Tedaviye başlamadan önce, bruselloz enfeksiyonu tanısı doktor tarafından konulmalıdır. Tanı konulduktan sonra tedavi antibiyotiklerle yapılır. Dünya Sağlık Örgütü’nün önerileri doğrultusunda ikili veya üçlü antibiyotik kombinasyonları uygulanabilir. Tedavi süresi 6 haftadan az olmamalıdır. Eğer omurga tutulumu ve endokardit varsa 3-6 ay, merkezi sinir sistemi tutulumu varsa tedavi 6-12 aya kadar uzatılabilir. Kalp damar sistemi tutulumunda çoğunlukla cerrahi tedavi gerekir. Brusellozdan ölüm tüm vakaların en fazla % 2’sinde meydana gelen nadir bir durumdur.
Tedavi:
Bruselloz enfeksiyonundan korunmanın en iyi yolu, az pişmiş veya pişmemiş et, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, (peynir, dondurma, vs) tüketiminden kaçınmaktır. Riskli iş kollarında çalışanlar ve avcıların teması önleyecek eldiven, gözlük veya önlük giymeleri korunmaya yardımcı olur. Hayvanlarda bruselloza karşı aşı uygulaması mevcuttur. Ancak insanlarda ciddi allerjik reaksiyonlar nedeniyle henüz kullanılabilir bir aşı yoktur, çalışmalar devam etmektedir.
KAYNAKLAR:
