B Grubu Streptokok (grup B streptokok; BGS) her yaştan insanda hastalığa neden olan bir bakteri türüdür. Yenidoğanlarda B grubu streptokok hastalığı en yaygın olarak sepsis (kan enfeksiyonu), pnömoni (akciğerlerde enfeksiyon) ve bazen menenjite neden olur. Erişkinlerde ise B grubu streptokokların neden olduğu en sık karşılaşılan sorunlar kan dolaşımı enfeksiyonları, pnömoni, deri ve yumuşak doku enfeksiyonları ve kemik ve eklem enfeksiyonlarıdır.
Yenidoğanda B Grubu Streptokok Enfeksiyonları:
Bebeklerde B grubu streptokok enfeksiyonlarının 2 ana türü vardır.
Erken başlangıçlı hastalık – yaşamın ilk haftasında meydana gelir.
Geç başlangıçlı hastalık – ilk haftadan itibaren ilk üç ay boyunca oluşur.
Erken başlangıçlı hastalık bebeklerde görülen hastalığın en yaygın türüdür. Günümüzde etkili korunma yöntemleri nedeniyle erken başlangıçlı hastalık ve geç başlangıçlı hastalık benzer şekilde düşük oranlarda görülmektedir.
B grubu streptokokların yol açtığı hastalıklar:
Erken başlangıçlı hastalıkta B grubu streptokoklar en sık sepsis ve pnömoniye ve bazende menenjite neden olur. Geç başlangıçlı B grubu streptokok enfeksiyonlarında da benzer hastalıklar görülür, ancak menenjit görülme sıklığı geç başlangıçlı enfeksiyonlarda daha yüksektir.
Erken ve geç başlangıçlı B grubu streptokok enfeksiyonlarının her ikisinde de, özellikle menenjit gelişirse uzun vadede sağırlık ve gelişimsel engellere neden olabilir. İyi bir bakım ve tedavi yapıldığı taktirde hasta bebeklerin sadece % 4-6’sı ölmektedir.
B Grup B streptokoklar bazen düşüklere,ölü doğum ve erken doğuma neden olabilmektedir.
Hastalığın önlenmesi:
Erken başlangıçlı hastalığın önlenmesi:
Yenidoğanda erken başlangıçlı hastalığı önlemede 2 önemli adım vardır:Gebeliğin geç döneminde (35-37. haftalarda) B grubu streptokok bakterilerin araştırılması için tüm hamile kadınlarda vajinal ve anal kültürlerle tarama testi yapılması ve eğer test sonuçları pozitif ise doğum sırasında damardan antibiyotik verilmesi.
Gebelerde yapılacak tarama testleri:
BGS sağlıklı kadınların genital ve gastrointestinal sistemlerinde bulunur. Taşıyıcılık oranı coğrafi bölgeye ve sosyoekonomik duruma göre değişmektedir. Cinsel yolla yayılmadığı; genital sisteme gastrointestinal sistemden geçtiği düşünülmektedir. Gebeliğin 35-37. haftalarında vajinal ve rektal sürüntü örnekleri alınarak taşıyıcılığın saptanması önerilmektedir. Test basit ve zararsızdır. Bir steril pamuklu silgiçle vajina ve rektumdan alınan örnekler laboratuvara gönderilir.
Hamile kadınların yaklaşık % 25’i rektum veya vajinaları içinde B grubu streptokok taşırlar. Bu kadınlar B grubu streptokok pozitif kabul edilir.Test sadece belirli zamanlarda pozitif çıkıp diğer zamanlarda normal çıkabilir. Bu sebeple 35-37 hafta arasındaki tüm hamile kadınların test yaptırması önerilir.
Vücudunda bakteri taşıyan bir kadın, genellikle kendini hasta hissetmez veya herhangi bir belirti yoktur. Ancak,doğum sırasında bebeğine B grubu streptokok iletme riski yüksektir.
Doğum sırasında damardan antibiyotik kullanımı:
Tarama testinde B grubu streptokok testi pozitif çıkan gebelerde, bebeklerini enfeksiyondan korumak için, doğum sırasında damar yolu (IV) ile antibiyotik verilmelidir. Ayrıca, gebeliği esnasında idrarlarında B grubu streptokok tespit edilmiş veya bir önceki bebeklerinde B grubu streptokok tesbit edilmiş gebelerde tarama testi sonuçları ne olursa olsun sonuca bakılmadan doğum esnasında iv antibiyotik uygulaması yapılmalıdır.
Bunların dışında B grubu streptokok olduğu bilinmese de aşağıdaki durumlarda doğum esnasında antibiyotik uygulanmalıdır:
37 haftadan daha erken (erken doğum) doğum;
Uzun süreli membran rüptürü (su doğumdan 18 ya da daha fazla saat önce geldiyse);
Doğum sırasında ateş.
Antibiyotikler doğum sırasında bebeğe geçmesi muhtemel tehlikeli grup B streptokok bakterilerinin bazılarını öldürmeye yardımcı olur. Antibiyotikler sadece doğum sırasında verildiğinde yardımcı olur, çünkü doğumdan önce antibiyotik verilmiş olsa bile bakteriler tekrardan hızla artabilir. en yaygın olarak kullanılan antibiyotik penisilindir. Ciddi penisilin alerjisi olan kadınlarda verilebilecek, diğer antibiyotikler de vardır. Gebe kadınların checkup sırasında herhangi bir alerji konusunda doktora veya hemşireye bilgi vermesi doğum esnasında kullanılabilecek antibiyotiğin önceden belirlenebilmesi açısından gereklidir.
Penisilin yenidoğanlarda B grubu streptokok hastalığının önlenmesi için çok güvenli ve etkilidir. Kadınlarda penisiline karşı gelişebilecek hafif reaksiyonlarda dahil olmak üzere % 10 civarında yan etki oluşması riski vardır. 10.000 de 1 vakada ise acil tedavi gerektiren ciddi bir alerjik reaksiyon oluşabilir.
Geç Başlangıçlı Hastalığı önleme
Ne yazık ki, doğum sırasında İv antibiyotik kullanımı sadece erken başlangıçlı hastalık için etkili olabilmekte, geç başlangıçlı hastalıpğa ise etkisi olmamaktadır. Doğum esnasında iv antibiyotik uygulanmasıyla birlikte erken başlangıçlı hastalık oranları düşmüş olmasına rağmen, geç başlangıçlı hastalık oranları oldukça istikrarlı kalmış, henüz geç başlangıçlı B grubu streptokok hastalığının önlenmesi için bir strateji belirlenememiştir.
Alternatif Önleme Stratejileri
Annelerin kendilerinin ve yenidoğan bebeklerinin B grubu streptokok hastalığından korunmasına yardımcı olmak için mevcut hiçbir grup B streptokok aşısı yoktur. Araştırmacılar bir aşı geliştirilmesi üzerinde çalışıyorlar. Doğum öncesi alınan antibiyotikler ve doğum esnasında damar yolu yerine ağız yoluyla alınan antibiyotikler yenidoğan B grubu streptokok hastalığını önlemede etkili değildir. Doğum kanalının klorheksidin gibi dezenfektanlarla yıkanması fayda sağlamamaktadır. Bugüne kadar kanıtlanmış tek strateji doğum sırasında damar yoluyla antibiyotik verilmesidir.
Belirtiler:
B grubu streptokok hastalığının belirtileri yenidoğan ve bebeklerde diğer sağlık sorunlarına benzeyebilir. Erken başlangıçlı hastalığı olan çoğu yenidoğanda belirtiler doğduğu gün başlar. Geç başlangıçlı hastalıkta ise doğumda sağlıklı görünen bebeklerde ilk bir hafta sonunda hastalığının belirtileri görülebilir.
Bazı belirtiler şunlardır:
Ateş
Beslenme güçlüğü
Sinirlilik, ya da uyuşukluk
Nefes darlığı
Ciltte mavimsi renk
Tanı:
Hem erken, hem de geç başlangıçlı hastalıkta bebekten alınan kan veya omurilik sıvısı örneklerinde bakteri üremesiyle tanı konur. Kültürde üreme birkaç gün sürebilir.
Tedavi:
Yenidoğan ve daha büyük bebeklerde enfeksiyon damar yoluyla (IV) verilen antibiyotikler (örneğin penisilin veya ampisilin) ile tedavi edilir . Ciddi hastalığı olan bebekler için, antibiyotiklere ek olarak diğer prosedürler gerekli olabilir.
Yetişkinlerde B Grubu Streptokok Enfeksiyonları:
Ciddi B grubu streptokok enfeksiyonlarının oranı yenidoğanlarda çok daha yüksek olmasına karşın diğer yaş gruplarında ve hem erkek hem de kadınlarda ciddi enfeksiyonlar görülebilir.
Erişkinlerde B grubu streptokokların neden olduğu en yaygın sorunlar şunlardır:
Kan dolaşımı enfeksiyonları
Pnömoni (akciğerlerde enfeksiyon)
Cilt ve yumuşak doku enfeksiyonları
Kemik ve eklem enfeksiyonları
B grubu streptokoklar erişkinlerde nadiren menenjite neden olabilir.
Bulaşma:
Yetişkinlerde enfeksiyon kaynağı bilinmemektedir. B grubu streptokoklar erkek veya kadın tüm kişilerin mide-bağırsak sisteminde bulunan bir organizmadır ve bazen enfeksiyon kaynağı olabilir.
Tanı
B grubu streptokok enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen hastalarda kan veya omurilik sıvısı gibi steril vücut sıvılarından alınacak örneklerde Grup B streptokok üremesi tanı koydurur. Üreme birkaç gün sürebilir.
Bazen B grubu streptokoklar erişkinlerde idrar yolu enfeksiyonları gibi hafif hastalığa neden olabilir, bu durumda tanı idrar örneği ile konulur.
Tedavi
Grup B streptokok enfeksiyonları genellikle penisilin veya diğer ortak antibiyotiklerle tedavi edilir. Bazen yumuşak doku ve kemik enfeksiyonlarında ameliyat gerekebilir.
Görülme sıklığı:
Yaşla birlikte ciddi B grubu streptokok hastalığı oranı artar. Gebe olmayan erişkinlerde olguların yaş ortalaması yaklaşık 60 tır.
Invaziv hastalık oranı yaklaşık 100.000 hamile olmayan yetişkin başına 7 olgudur.
65 yaş ve üstü yetişkinlerde hastalık görülme olasılığı 100.000’de 20-25 vakaya yükselmektedir. Yetişkinlerde görülen B grubu streptokok hastalıklarının çoğunluğu diabetes mellitus; kalp-damar hastalığı; konjestif kalp yetmezliği; kanser öyküsü; ve obezitesi olanlarda görülmektedir.
Erişkinlerde ciddi B grubu streptokok enfeksiyonları ölümcül olabilir. Ortalama ölüm oranı % 8 dir. Ölüm oranı genç yetişkinlerde ve diğer hastalıkları olmayan yetişkinler arasında daha düşüktür.
