Geleneksel Çin Tıbbı Çin halkının hastalıklara karşı binlerce yıllık bir çalışmasının ürünüdür. Eski Çinliler hastalıklara iyiliğin bozulması anlamında bakarlardı. Birçok kültürde de bu böyledir. Örneğin ingilizce:disease=hastalık demektir, dis-ease=rahatlığın tersi. Vucutta dengede bulunan YİN ve YANG adlı iki prensibin dengede olma halinin bozulması ile hastalıklar oluşur. Akupunktur tedavisinin temelini insanı organik bir bütün kabul ederek Yin ve Yang arasındaki balansı dengeye getirmek oluşturur. Geleneksel Çin Tıbbının ana konuları; Yin-Yang, beş element teorisi, kanallar ve kollateraller teorisi, Qi, kan ve vücut sıvıları,etiyoloji, teşhis metodları, semptom kompleksleri ve farklılıklarıdır. Yin-yang ve beş element teorileri materyalizmin sade düşüncesini, diyalektiğini ve değişik boyutlardaki objektif düşünce kanunlarını yansıtmaktadır. Bu iki teori tabii ki evrende bulunan herşeyi izah etmemektedir fakat Geleneksel Çin Tıbbını anlamaya başlamak için yeterlidir.
YİN-YANG:
Hepimiz günlük yaşantımızda bu iki kelimeyi ifade eden eş anlamlı kelimeleri sıklıkla kullanırız. Ör: Kadın-erkek, olumlu-olumsuz, sıcak-soğuk, pozitif elektrik-negatif elektrik. Yin ve yang arasında aşağıdaki şekilde bir ilişki vardır.
Yin ve Yang arasında zıtlık:
Yin ve yang farklı karakterde ve farklı özelliklerdedir. İki şey arasında zıt ilişki yoksa bunlar yin ve yang olarak ayrılamazlar. Yin ve yang sadece var olan şeylerin mukayesesi, çeşitli kondisyonların değişimindeki uygunluklar ve geçişleri izah etmek, iki zıt şeyin, görüntü veya görüşün birbirine transformasyonunu izah etmek için vardır. Yin ve yang gerçek absolute şeyler değillerdir, tamamen relativ bir anlam içermektedirler. Örneğin insan vücudu yin ve yang olarak ikiye ayrılır. Vücudun görünen dış yüzü yang iken Zang-Fu organlar (iç organlar) yin karakterindedir. Vücudun dış kısmı yang olduğu halde sırt kısmı yang, göğüs ve karın yin özelliğindedir. Zang-Fu organlar da kendi içinde yin ve yang olarak ayrılır.
Yin ve Yang arasında birbirine bağımlılık: Bunun anlamı biri olmazsa diğerinin de olamayacağıdır. Yani bir yerde yang yoksa yin de yoktur. Yani gece olmazsa gündüz de olmaz, eksitasyon olmazsa inhibisyon da olmaz. Yang Yin’ e dayanarak var olurken Yin de Yang’ a dayanarak varlığını korur, bunlar birbirine destek oldukları sürece vardırlar ve tek bir varlığın içinde aynı zamanda mevcutturlar. Bu karşılıklı dayanışma ilişkisi Yin ve Yang’ ın koordinasyonunu ve aralarındaki dengeyi oluşturur, bu denge ve koordinasyon da fizyolojik aktivitelerin yaşamsal garantisidir. Yin ve Yang arasındaki relativ denge ve uyum kaybolduğunda patolojik değişiklikler ortaya çıkmaktadır.
Yin ve Yang arasındaki birbirine destek olmak ve birbirini tüketmek:Ekzojenik patojenik Yin’ in hiperaktivitesi (soğuk ve nem) insan vücudunun fonksiyonel enerjisi Yang’ ın tükenmesini oluşturur ve yinin artmasıyla yaralanan yang fonksiyonel enerji soğuk tabiatlı (cold) semptom kompleksleri meydana getirir. Yang ekzojenik patojenik faktörlerin (rüzgar, sıcaklık, kuruluk) hiperaktivitesinde vücuttaki yin vücut sıvıları kolaylıkla azalır ve sıcak tabiatlı (heat) semptom kompleksleri oluşur, yang yükselmiş yin yaralanmıştır. Cold veya Heat tabiatlı semptom komplekslerine sebep olan ekzojenik patojenik faktörlerin hiperaktif olduğu durumlarda Shi (aşırı,taşkın) tip rahatsızlıklar ortaya çıkar. Vücut direncinin hipoaktivitesi ile Xu (yetersizlik) tipi Heat veya Cold tipi semptom kompleksleri oluşur. Bu iki tipin patolojileri farklı olduğu gibi tedavi metodları da farklıdır. Cold semptom kompleksleri için sıcak tedavi prensipleri uygulanırken, Heat semptom kompleksleri için soğuk tedavi metodları, Xu tipi hastalarda kuvvetlendirici, Shi tipi hastalıklarda yatıştırıcı tip tedavi uygulanır.
Yin ve Yang’ ın birbirine transformasyonu.
BEŞ ELEMENT TEORİSİ:
Bu teori doğada mevcut olan her şeyin beş temel materyalin hareketinden ve değişiminden oluştuğunu anlatır. Bunlar; ODUN, ATEŞ, TOPRAK, METAL ve SU’ dur. Geleneksel Çin Tıbbında insan vücudundaki fizyolojik ve patolojik ilişkileri değerlendirmek için beş element teorisi bir araçtır.. Ör; odun; anlamı büyüme ve gelişmedir, yaşamdır, canlılıktır. Engellenemez şekilde büyür, gelişir ve yukarı doğru yükselir. Beş element arasında birbirini destekleme ve birbirini engelleme şeklinde bir ilişki vardır. Örneğin odun ateşi oluşturur, ateşten kül olup toprağa dönüşüm vardır. Metal topraktadır. Vücudun yapı taşı olan mineraller topraktadır ve su hayatı sembolize eder, yani oduna can veren, ateşi söndüren element sudur. Engelleme ilişkisi ise şöyledir. Odun kökleri ile toprağı tutar ve onun akıp gitmesine engel olur. Toprak ise suyu emer içine alır. Metal odunu durdururken ağaç da toprağı durdurur. Beş element arasındaki ilişkiye çinliler ANA-OĞUL ilişkisi de derler. Tıpkı anne evladını beslediği gibi onun aşırılıklarını da frenler.
ZANG-FU:
İnsan vücudundaki iç organları ifade eder. Organların böyle ikiye ayrılmasının nedeni fonksiyonlarındaki farklılıktır. Zang; nutrisyonel substansların özlerini imal eder ve bunları biriktirir. Fu; gıdaları alır, sindirir, atık maddeleri salgılar ve atar.
Kanallar ve kollaterallerin görevleri; Qi ve kanın vücutta sirkülasyonu sağlamak, dokuları besleyip ısıtmak, Zang-Fu organların bütünlüğünü sağlamak dört ekstremitenin, cildin, kasların, tendonların ve kemiklerin fonksiyonlarını düzenlemek, organik bütünlüğü sağlamaktır. Kanalların ve kollaterallerin fonksiyonel güçlerinde düşme olursa organizma ekzojenik patojenik faktörlere açılır, bundan sonra da patojenik faktörler kanallar ve kollateraller vasıtasıyla vücudun içlerine, derinliklerine nüfuz ederler, ilgili organlara ait semptomlar ve hastalıklar ortaya çıkar.
CHAKRA AKUPUNKTURU:
Hindistan tıbbının chakraları, enerji merkezleridir. Vücudun orta hattında perineden craniuma kadar 7 ana enerji merkezi olduğu bilinmektedir. Bunlara ek olarak birkaç düzine minör enerji merkezi bulunmaktadır. Geleneksel Çin Akupunkturunda tedavinin amacı kanallar ve organlar arasındaki tıkanma ve durgunlukların giderilmesi yoluyla Çi enerjisinin harmonize edilmesidir. Enerji akımındaki artış ve eksiklikler dengeye getirilir, böylece organların düzenli çalışması sağlanarak Yin ve Yang dengeye getirilir. Chakra akupunkturu Hindistan chakra sistemini geleneksel akupunktur uygulamasına ekleyerek teşhis ve tedavideki etkinliğini genişletmekte ve derinleştirmektedir. Chakra akupunkturunda Çin akupunkturuna uyan seçilmiş noktaların dışında 7 enerji merkezindeki chakra noktaları da iğnelenir. Böylece chakralar aktive olarak enerji akımını uyarmış olurlar. Buna chakraların açılışı adı verilir.
