Kan ve Plazma

Kan hastalıkları konusuna başlamadan önce vücudumuzun en özel sıvısı olan kan ve plazma hakkında biraz bilgi vermek yararlı olacaktır: 

Vücudumuzun tamamını saran kan damarları içinde dolaşan sudan daha koyu, daha az akışkan ve daha yoğun kırmızı renkli sıvıya kan denir. Yoğunluğu nedeniyle sudan 4-5 kata daha yavaş akar. Tüm vücut ağırlığının yaklaşık %8’ini oluşturan kanın toplam miktarı erkeklerde 5-6 litre, kadınlarda ise 4-5 litredir.

Kan; kırmızı kan hücreleri ( alyuvar = eritrosit), beyaz kan hücreleri ( akyuvar = lökosit), trombositler ( kan pulcukları ) ve plazma (kan sıvısı) olmak üzere dört ana bileşenden oluşur.

Kanın yaşamımızı temelden etkileyen birçok farklı işlevi vardır:

•Vücuttaki dokulara oksijen ve besin taşınması: Oksijenin akciğerlerden vücut dokularına taşınması, ayrıca besinlerin, hormonların, enzimlerin ve diğer pek çok maddenin çeşitli vücut bölümleri arasında taşınması

• Aşırı kan kaybını önlemek için kan pıhtılaşmasının oluşması.

•Enfeksiyonla mücadeleyi sağlayan hücrelerin ve antikorların taşınması ve vücut savunmasının düzenlenmesi.

• Atık ürünlerin böbrekler ve karaciğerde filtre edilip temizlenmesi için taşınması, vücut dokularında oluşan karbondioksit ve metabolik artıkların böbrek, akciğer ve ter bezleri gibi atılım organlarına taşınması.

• Vücut ısısının düzenlenmesi: Kanın ısısı yaklaşık 38 ºC dir.

• Asit-baz dengesinin (Kanın PH’ı 7,35-7,45 tir, hafif alkalidir. Arteriyel kan venöz kandan daha alkalidir.) vücut sıvılarındaki su ve elektrolit miktarlarının ayarlanması.

Kanın % 55 i plazma denilen kan sıvısından, % 45 i ise şekilli kan hücrelerinden oluşur.

PLAZMA:

Kanın sıvı kısmı plazma olarak adlandırılır ve su, şeker, yağ, protein ve tuzların karışımından oluşur. Plazmanın ana görevi besin, atık ürünler, antikorlar, pıhtılaşma proteinleri, hormonlar , vücudun sıvı dengesini korumaya yardımcı proteinler ve kan hücrelerini taşımaktır.

Plazmanın yapısında:

◦% 90 Su: plazma içerisinde besinlerin çözünerek taşınmasını sağlar.

◦% 8 Protein : Bu proteinin : % 60’ı albumin, % 36’sı globulin ve % 4’ü fibrinojendir. Proteinler vücudun sıvı dengesini korumaya yardımcı olabilmek için doku ile kapiller damarlar arasındaki sıvı alışverişinde önemli rol oynayan onkotik basıncı oluştururlar. Ayrıca plazma proteinleri bazı hormonların taşınmasında da rol alır. Globulinler yağ moleküllerinin taşınmasını sağlar, fibrinojen ise pıhtılaşmada görev alır.

◦% 0.9 Inorganik Tuzlar:

◾Sodyum 135-146 mM
◾Potasyum 3.5-5.2 mM
◾Kalsiyum 2.1-2.7 mM
◾Karbonat 23-31 mM
◾Fosfat 0.7-1.4 mM

◦% 1.1 diğer organik bileşikler bulunmaktadır.

Plazma elde edilmesi

•Plazma antikoagülan (pıhtılaşmayı engelleyen) madde katılarak pıhtılaşması engellenen kan dinlendirilerek yada santrifüj edilerek hücresel kısımların dibe çökmesi, plazmanın ise üstte kalması sağlanarak elde edilir.

Serum

•Serum ise kan pıhtılaştıktan sonra oluşan sıvı kısmıdır. Kana herhangi bir madde ilave etmeksizin pıhtılaşması beklenir ve ardından dinlendirilerek yada santrifüj edilerek pıhtının (hücresel kısım) dibe çökmesi sağlanır. Serumun plazmadan farkı, serum içerisinde fibrinojenin bulunmamasıdır.

KANIN ŞEKİLLİ HÜCRELERİ

Kanın yaklaşık % 45 ini kırmızı kan hücreleri (eritrositler-alyuvarlar), beyaz kan hücreleri (lökositler-akyuvarlar) ve trombositler (Eritrositler % 99 , Lökositler % 1 , Trombositler <% 1) denilen kan hücreleri oluşturur. Her 600 kırmızı kan hücresine karşılık yaklaşık 40 trombosit, 1 beyaz kan hücresi bulunmaktadır.