Kadın-Doğum pratiğimde gebelik öncesi danışma için başvuran çift sayısında giderek artış olduğunu gördüm. Bilgi kaynaklarının artmasıyla birlikte kadınların gebelik konusunda oldukça bilinçli olduklarını ve bizimle profesyonelce tartıştıklarını gözlemleyebiliyorum. Ancak özellikle internet üzerinden elde edilen bilgilerden bir bölümünün yeterli bilimsel verilere dayanmaması gereksiz kaygılara neden olabilmektedir.
Ayrıca gebelik öncesi obsesifçe araştırma yapan ve gebeliği olağanüstü bir dönem gibi değerlendiren kadınlarda da gebelik korkusu oluşabilmektedir.
Genel olarak baktığımızda gebelik yaşamın doğal süreçlerinden biri olup, gebelik öncesinde alınacak temel tedbirler ve bazı püf noktalar dışında özel bir hazırlığa gerek yoktur.
Gebelik öncesi danışma ve muayene için başvuran hastalarda öncellikle geniş bir özgeçmiş ve aile öyküsü alınmalıdır. Hastanın daha önce geçirdiği hastalıklar ve operasyonlar, daha önceki gebeliklerine ait bilgiler, ailede genetik bir hastalık veya başka anomalili doğum olup olmadığı konusunda bilgi alınmalıdır. Ayrıca hastanın sigara ve alkol kullanımı, alerjisi olup olmadığı ve iş yaşamında toksik maddelere maruz kalıp kalmadığı araştırılmalıdır. Alkol, uyuşturucu veya sigara kullanan hastalarda gebelik öncesi bırakmasını sağlamak için gerekirse tedavi önerilmelidir. Alkol ve uyuşturucu maddeler bebekte birçok anomaliye neden olurken, sigara kullanımı erken doğum, bebekte gelişme geriliği, plasentanın erken ayrılması, hiperaktif bebek, bebekte öğrenme güçlüğü ve davranış bozukluklarına neden olabilmektedir. Hastanın yaşı da gebelik risklerini etkilemektedir. Adölesan gebelerde erken doğum ve bebekte gelişme geriliği gibi riskler artarken, 35 yaşın üzerindeki gebelerde hipertansiyon, gebelik şekeri, erken doğum ve anomalili bebek oranı artmaktadır. Ayrıca tüp bebek yolu gebe kalan hastalarda minimalde olsa anomali oranı artmakta ve bebekte doğum kilosu daha az olabilmektedir.
Testler: Jinekolojik muayene ve smear testi ile birlikte hastadan kan sayımı, kızamıkçık, su çiçeği ve hepatit B testleri yapılmalıdır. Anemi saptanan hastalarda demir tedavisine başlanmalı, kızamıkçık, su çiçeği ve hepatit B geçirmeyen hastalara aşı yapılmalıdır. Kızamıkçık ve su çiçeği aşısı yaptıran hastalarda en az 1 ay süre ile gebelikten korunmaları önerilmelidir. Ancak aşıdan sonra ilk 1 ay içerisinde gebe kalan hastalarda gebeliğin sonlandırılmasına gerek yoktur. Hepatit B, pnömokok, meningokok, grip ve kuduz aşıları gebelik sırasında da yapılabilir.
Bazı genetik hastalıklar bazı etnik gruplarda daha çok görülmektedir. Bu nedenle hastanın etnik kökenine göre bu genetik hastalıklara yönelik özel testler yapılabilir.
Şeker hastalığı, hipertansiyon veya kalp hastalığı şüphesi olan hastalarda veya bu konuda yüksek riskli olan hastalarda buna yönelik özel testler yapılabilir.
Folik Asit: Gebelikten 1-2 ay önce günde en az 0.4 mg folik asit alınmalıdır. Birçok hasta adeti 1-2 hafta geçtikten ve gebelik testi yaptırdıktan sonra folik asit alımına başlamaktadır. Bu dönemde folik asit almanın nöral tüp defektlerini (omurilik ve kafatasında açıklıklar) önleyici etkisi görülmemektedir. Çünkü bu dönemde nöral tüp zaten oluşumunu büyük ölçüde tamamlamaktadır. Bu nedenle gebelikten 1-2 ay önce başlanmalı ve gebeliğin 9. haftasına kadar devam edilmelidir. Daha önce nöral tüp defektli doğum öyküsü olan, epilepsi ilaçları kullanan v.b hastalarda folik asit dozu 4 mg/gün olarak artırılmalıdır.
Cinsel İlişki Planı: Yirmi sekiz günde adet gören bir hasta için ortalama yumurtlama günü 14. gün, 30 günde bir adet gören hasta için 16. gündür. Yani yumurtlama sonrası dönem sabit olup, genellikle 14 gündür. Bu nedenle yumurtlama dönemi düzenli adet gören hastalarda iki adet arası dönemden 14 çıkarılarak bulunabilir. Ancak yumurtlama günü +/- 3 gün değişiklik gösterebilir. Bu nedenle gebelik şansını artırmak için aktif cinsel ilişki dönemi uzatılmalıdır. Düzenli ve 28 günde bir adet gören hastalarda adetin 10-17 günlerinde (kanamanın 1.gününden saymak gerekir) iki günde bir ilişkide bulunulduğu takdirde sorun yoksa 6 ayın sonunda çiftlerin %75’i gebe kalır.
SONUÇ
Gebeliğe hazırlanan hastalarda özellikli bir durum yoksa normal muayene, ultrasonografik değerlendirme ve smear testi yapılmalıdır. Ayrıca kanda su çiçeği, kızamıkçık ve hepatit B antikorlarına bakılarak bağışıklığı olmayan hastalarda aşı yapılmalıdır. Kızamıkçık ve/veya suçiçeği aşısı yaptıran hastalar en az 1 ay süre ile korunmalıdır. Sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanımına son verilmeli, gerekirse bu konuda yardım alınmalıdır. Düzenli bir dietle birlikte gebelikten en az 1 ay önce folik asit başlanmalıdır
