İlk defa 1943 yılında tanımlanan smear testinin rutin olarak yapılması rahim ağzı kanserlerinin görülme sıklığı ve bu kansere bağlı ölümlerde önemli düzeyde bir azalmaya yolaçmıştır. Rahim ağzı (serviks) kanserlerinde en önemli faktörün HPV virüsleri olduğunun kanıtlanması ve bu kanserlerinin hemen hemen hepsinde HPV virüsüne rastlanması, HPV aşıları konusundaki çalışmaların başlamasına neden olmuştur.
A.B.D’de kadınların %80’i 50 yaşına kadar HPV ile enfekte olmaktadır. HPV’nin en sık görüldüğü yaş grubu 20-30 yaşları arasındaki cinsel yönden aktif kadınlar oluşturmaktadır. HPV’nin bugün için yaklaşık 100 tipi tanımlanmış ve tanımlanan tip sayısı giderek artmaktadır.
Bu virüslerde 30-40 tanesi genital bölged enfeksiyona neden olmakta ve bazı tiplerin kanser açısından daha yüksek bir potansiyele sahip olduğu bilinmektedir. Tip 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73 ve 82’nin kanser açısından daha yüksek riskli olduğu gösterilmiştir. Bu virüslerden en sık görülenleri Tip 16 ve 18 olup, tip 16 serviks kanserlerinin %54’ünden ve tip 18 %13’ünden sorumludur.
Bu nedenle aşı çalışmaları daha çok bu iki tip üzerinde yoğunlaşmıştır. Tip 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72 ve 81 kanser açısından düşük riskli virüsler olarak kabul edilmektedir. HPV virüs enfeksiyonlarını büyük bir bölümü geçici olup, ancak küçük bir bölümü uzun süre izlem ve tedavi gerektirmektedir.
HPV virüsleri hücre genlerine entegre olup, p53 ve Rb gibi düzenleyici proteinlerin aktivitesini değiştirmektedir.
HPV aşıları HPV-benzeri parçacıkların kullanılması ile geliştirilmektedir. Bu konuda yapılan ilk aşı Merck firması tarafından Tip 16’ya karşı oluşturulmuş ve yapılan çalışmalarda etkinliği kanıtlanmıştır. Daha sonra HPV 16 ve 18 tiplerinin her ikisine karşı Glaxo-Smith firması tarafından bir aşı geliştirilmiş ve yapılan çalışmalarda hastaların %99.7’sinde antikor üretimi olduğu görülmüştür. Ayrıca aşının koruyuculuğunun HPV 16 için %100 ve HPV 18 için %95 olduğu gösterilmiştir.
Bu konuda en son geliştilen aşı Tip 6, 11, 16 ve 18’e karşı koruyuculuk sağlayan bir aşı olup, şu anda piyasaya çıkmak üzeredir. Rahim ağzı kanserlerinin %90’nının Tip 16 ve 18: anogenital bölge siğillerinin %90’nın da Tip 6 ve 11’e bağlı olduğu gözönünde bulundurulursa aşının HPV enfeksiyonlarının büyük bir bölümü için oldukça radikal çözüm olacağı görülebilir. Yapılan çalışmalarda bu aşının koruyucu etkisinin %90 olduğu görülmüştür.
HPV Aşıları İle İlgili Sorular
Öncellikle aşının etkin olabilmesi için kişinin daha önce virüsle enfekte olmamış olması gerekir.
Şu anda HPV enfeksiyonu olan kişilerde aşı etkin değildir. Bu konuda tedavi edici aşılar konusunda çalışmalar devam etmekte, ancak henüz başarılı sonuçlar elde edilmemiştir.
Aşını kime uygulanacağı konusunda bir görüş birliği bulunmamaktadır. Ancak genel olarak 11 yaşından sonra bütün kız çocuklarına yapılması önerilmekte, hatta 9 yaşından sonra uygulanabileceği belirtilmektedir. İlaç firması aşıyı 9-26 yaş aralığındaki kız çocukları ve kadınlar için önermektedir.
Erkeklere uygulanması konusunda tartışmalar devam etmektedir. HPV enfeksiyonununm erkeklerde kansere neden olma olasılığı oldukça düşük olup, ihmal edilecek düzeydedir. Ancak erkeklerin enfeksiyon için taşıyıcı rolü ve aşının siğillere karşı koruyucu etkisi gözönünde bulundurulursa aşı yapmanın mantıklı olduğu söylenebilir.
Enfeksiyon riskinin yüksek olduğu gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkeler için yoğun çalışmalar devam etmekte ve bu konuda Bill Gates vakfı tarafından önemli bir katkı yapılmıştır.
Aşının cinsel ilişkide korunmayı azaltacağı ve bu nedenle diğer cinsel enfeksiyonları artıracağı yönündeki kaygılar devam etmektedir.
