Böbrek taşı olanlar bilirler, tam kurtulduk derken taşlar tekrar oluşabilir ve aynı kabus tekrar geri gelir. Tekrar taş oluşumunun önlenmesinde en etkili yöntemlerden biri ise diyetimizi tekrar gözden geçirmektir.Tüm böbrek taşlarının yaklaşık % 75-80 i kalsiyum oksalat taşlarıdır.
Oksalat büyük kısmı vücut tarafından oluşturulan, insan vücudunda böbrek taşlarına neden olmak dışında neredeyse hiçbir fonksiyonu olmayan atık bir maddedir.Oksalatın diğer kaynakları ise şunlardır:
- Beslenmemizdeki yüksek oksalat içerikli besinler
- Barsaklardan aşırı oksalat emilimi (inflamatuar bağırsak hastalığı nedeniyle bağırsak rezeksiyonu olmuş hastalar veya gastrik bypass cerrahisi geçirmiş hastalarda)
- Fazla miktarlarda C vitamini alımı (Günlük 2,000 mg veya daha fazla dozlarda alınan C vitamini oksalata dönüşebilir)
- Metabolizma bozuklukları
Oksalat tüm insan, bitki ve hayvanlarda bulunan ve doğal olarak oluşan bir maddedir.Bitkilerde zehirli maddeler ve artıklar, inorganik tuzlarla birleştirilir ve çözülmeyen zehirsiz kristal hale getirilir.Kireçli topraklarda yetişen bazı bitkiler de, atıklarını kalsiyum oksalat kristalleri olarak depolarlar ve bunları yaprak dökümüyle uzaklaştırırlar.(Bitkilerde ki boşaltım sistemi) Bazı bitkilerde yüksek miktarlarda oksalat bulunmasının nedeni budur.
İnsanda ise bu işi bağırsaklarda ki yararlı bakteriler olan probiyotiklerin gördüğü yolunda önemli kanıtlar vardır. ( Probiyotik kullanımının idrarla atılan oksalat miktarını azalttığı, böbrek taşı sayısı ve şiddetini azalttığına dair önemli çalışmalar mevcuttur)
Oksalat içeriği zengin besinler alındığında oksalatın mide bağırsak kanalındaki seyahati gaita veya idrarla atılımı ile sonlanır. Vücutta oksalat kalsiyum ve demirle bağlanarak kristaller oluşturur. Oksalat bağırsaklardan geçerken kalsiyum ile bağlanır ve dışkı ile dışarı atılır. Ancak yüksek miktarlarda oksalat alımında dışkı ile atılamayan oksalat bağırsaklardan emilir, idrar yoluyla atılmak üzere böbreklere gelir ve işte bu oksalat bazen böbreklerde taş oluşumuna neden olur.
Böbrek taşı olan hastalarda veya böbrek taşı oluşma riski yüksek hastalarda diyetle alınan oksalat miktarını düşürmek yararlı olabilmektedir. Ancak son zamanlarda yapılan araştırmalar oksalat içeren besinleri tamamen kesmek yerine kalsiyum içeriği yüksek besinlerle birlikte tüketmenin, oksalatın böbreklere ulaşmadan kalsiyum ile bağlanarak dışkı ile atılmasını sağlayacağını, dolayısıyla böbrek taşı oluşturma riskini azaltacağını göstermektedir.
Oksalat diyetinin temelleri:
- Bol su tüketimi böbrek taşı oluşumunu engellemenin en iyi yollarından biridir. Su tüketimi gün içine yayılmalı ve diğer sıvı içecekler yerine su tüketmeye özen gösterilmelidir. Oksalat miktarının yüksek olduğunu bildiğiniz bir besini yemek zorunda kalırsanız yemeden önce ve yedikten sonra birer bardak su içmek faydalı olacaktır.
- Doktorunuz aksini önermedikçe günlük 800-1200 mg kalsiyum alınmasına dikkat edilmelidir. Kalsiyum oksalatı bağlayarak böbrek taşı oluşumunu engelleyebilir.
- Diyetinizdeki yüksek miktarlı tuz, idrarla kalsiyum atılımını arttırır. Böbreklere ulaşacak fazla kalsiyum ve oksalat böbrek taşı riskini arttırır. Bu sebeple diyetle alınan tuz miktarının kısıtlanması böbrek taşı oluşumu riskini azaltacaktır.
- Diyetinizdeki oksalat miktarını günde yaklaşık 50 miligram (mg) ile sınırlandırın.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi oksalat bitkisel kökenli gıdalarda daha çok bulunmaktadır. Oksalat içeren gıdalar listesi çeşitli kaynaklarda farklılıklar gösterebilir. Bunun sebebi ölçüm yöntemlerinin farklı olması, oksalatın bitkinin yetiştiği toprağın kimyasal yapısı ve hasat mevsimine göre farklılıklar gösterebilmesidir.
Aşağıdaki liste düşük oksalatlı diyette neler yenilip neler yenilmemesi gerektiği hakkında size bir fikir verebilir:
Sodyum veya Okasalatı Düşük Gıdalar |
Önerilen Gıdalar |
| Içecekler | Kahve, meyve ve sebze suları (önerilen listeden) |
| Meyve | Elma, kayısı(Taze veya konserve), kızılcık, greyfurt, kırmızı veya yeşil üzüm, limon ve limon suyu, kavun, nektarin, papaya, şeftali, armut, ananas, portakal, çilek (tatlı) avokado, muz, kiraz (taze) , mandalina |
| Sebze | Enginar, kuşkonmaz, brokoli, brüksel lahanası, lahana, karnabahar, kış kabağı , hindiba, mısır, salatalık, marul, kuru fasulye, mantar, soğan, bezelye, biber, patates, turp, şalgam, kabak |
| Ekmekler, Hububat, Bakliyat | Yumurtalı erişte, çavdar ekmeği, fındık veya kepek olmadan pişmiş ve kuru tahıllar, tuzsuz kraker, beyaz pirinç |
| Et, Balık, Kümes Hayvanları | Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, yumurta akı |
| Çorba | Önerilen sebzeler ve et kullanılarak yapılan ev yapımı çorba ,tuzsuz bulyon, düşük-sodyumlu konserve |
| Tatlılar | Çikolata veya fındık içermeyen kurabiye, kek, dondurma, puding |
| Katı ve Sıvı Yağlar | Tereyağı, margarin, krema, yağ, salata sosu, mayonez |
| Diğer Gıdalar | Tuzsuz patates cipsi ya da simit, sarımsak, sarımsak tozu, soğan tozu, limon suyu, tuz içermeyen baharat karışımları, sirke |
Okasalatı Düşük Gıdalar |
Önerilen Gıdalar |
| Içecekler | Bira, kola, şarap, ayran, limonata (C vitamini ilave edilmemiş) süt |
| Et,Balık, Kümes Hayvanları | Jambon, pastırma, sosis, sucuk, tavuk nugget, çedar peyniri, konserve balık ve kabuklu deniz ürünleri |
| Çorba | Domates çorbası, peynir çorbası |
| Diğer Gıdalar | Hindistancevizi, limon ya da misket limonu suları, şeker veya tatlandırıcı, (önerilen listeden) jöle veya reçel |
Orta Derece Oksalat İçeren Gıdalar |
Bu gıdaları sınırlı miktarlarda yiyin |
| Içecekler | Meyve ve (önerilen listeden) sebze suları,çikolatalı süt, pirinç sütü, sıcak kakao , çay |
| Meyve | Böğürtlen, yaban mersini, siyah kuş üzümü, kiraz (ekşi), meyve kokteyli, mango, portakal kabuğu, kuru erik, mor erik |
| Sebze | Fırında kurufasulye, havuç, kereviz, yeşil fasulye, yaban havucu, yaz kabağı, domates, şalgam |
| Ekmekler, Hububat, Bakliyat | Beyaz ekmek, mısır ekmeği veya mısır unu, beyaz unla yapılmış kekler, tuzlu veya sodalı krakerler, kahverengi pirinç, vanilyalı gofret, spagetti ve diğer erişteler, tofu, simit, yulaf ezmesi |
| Et balık, kümes hayvanları | Sardalya |
| Tatlılar | Çikolatalı kek |
| Katı ve Sıvı Yağlar | Macadamia fındık, fıstık, ceviz |
| Diğer Gıdalar | (Tavsiye edilen meyve ile yapılan) Reçeller veya jöle, biber |
Yüksek Oksalatlı Gıdalar |
Bu Gıdalardan Kaçının |
| Içecekler | Çikolatalı içki karışımları, soya sütü, hazır buzlu çay, |
| Meyve | Kayısı (kuru), kırmızı kuş üzümü, incir, kivi, erik |
| Sebze | Kuru Fasulye, pancar ve pancar yaprağı, frenk soğanı, kara lahana, patlıcan, her türlü koyu yeşiller, pırasa, bamya, maydanoz, şalgam, ıspanak, pazı, domates salçası, su teresi |
| Ekmekler, Hububat, Bakliyat | Arpa, beyaz mısır unu, patates kızartması, meyveli kek, irmik, soya ürünleri, tatlı patates, buğday tohumu ve kepek, buğday unu, Tüm Kepekli tahıllar, simitler, kepekli ekmek fıstık ezmesi, soya burger, |
| Tatlılar | Keçiboynuzu, çikolata, marmelat |
| Katı ve Sıvı Yağlar | Fındık ,fıstık, badem, cevizler, kaju fıstığı, fındık ezmesi, susam, tahin ezmesi |
| Diğer Gıdalar | Haşhaş tohumları |
Öneriler
Böbrek taşları önlemek için Ek ipuçları şunlardır:
• Her gün bol su için.
• Büyük dozlarda C vitamini almayın ( 1,000 mg / gün sınırını aşmamaya çalışın).
• Günde 80 gramın altında protein alın.
• Düşük tuz diyeti uygulayın ( 2.000 mg / gün altında)
Yararlanılan Kaynaklar
http://www.litholink.com/downloads/stone_lowoxalatediet.pdf
http://www.healthline.com/health-slideshow/what-is-a-low-oxalate-diet#7
http://www.med.nyu.edu/content?ChunkIID=196214
New Paradigms for the Use of Prebiotics, Probiotics, and Synbiotics in Renal Disease
Katherine E. Twombley, MD; Mouin G. Seikaly, MD
The authors are with the Department of Pediatrics, University of Texas Southwestern Medical Center at Dallas and the
Children’s Medical Center of Dallas, Dallas, Texas. Dr. Seikaly is also a member of D&T’s Editorial Advisory Board.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/dat.20568/pdf
25.11.2014
Bu bilgilendirici paylaşımınız için çok teşekkür ederiz. Gerçekten çok faydalı bir yazı… Populer medikal ailesini severek takip etmekteyiz.