Kreş ve okullarda hızla yayılabilen herkesin karşılaşabileceği bir sorun: Bitlenme ; Baş Biti.
İnsan bitleri 3 tiptir.
1-Baş biti:Pediculus humanus var. capitis
2-Vücut Biti: Pediculus humanus var. corporis
3- Kasık Biti: Phthirus Pubis
Bitler genel olarak küçük, kanatsız, yassı, 3 çift bacaklı emici ve sokucu ağızları olan böceklerdir. Baş biti yaklaşık olarak 2-3 mm., vücut biti 2-4 mm., kasık biti ise 1-2 mm. büyüklüktedir.
Bit dendiği zaman Pediculus humanus anlaşılır. Phithirus pubis (kasık biti) ise yapı ve yerleşim yeri olarak oldukça farklıdır.
Biz bu yazımızda Baş bitini inceleyeceğiz.
Baş biti:Pediculus humanus var. capitis
Yetişkin baş biti kabaca 2-3 mm uzunluğundadır. Baş biti baştaki saçlara yerleşir. En sık tercihi başın arkasındaki saçlar olsa da tüm baş ve boyuna yerleştiği de görülebilir. Yumurtalarını saç gövdesine bırakır. Sıçrayamaz veya uçamazlar ancak oldukça çabuk hareket ederler. Konak vücuduna temas eden diğer konağa kolayca geçerler. Köpekler, kediler ve diğer evcil hayvanlar, insan biti iletiminde bir rol oynamaz. Yayılım okul öncesi ve okul çağı çocuklarında, ailelerinde veya bakıcılarında oldukça hızlıdır. Baş biti herhangi bir hastalık bulaştırmaz ancak kaşımayla birlikte cildin bütünlüğünün bozulması sonucu ikincil enfeksiyonlar cilde yerleşebilir. Baş bitinin bulaşması kişinin ya da çevresinin temizliği ile ilgili değildir.
Genel olarak bitlenmiş kişinin saçı ile doğrudan temas yoluyla yayılır. Bulaşma bitlenmiş bir kişi ile kafa-kafaya temas yoluyladır. Bu tür temaslar da en çok oyun sırasında çocuklar arasında okul, ev ve başka yerlerde (örneğin, spor aktiviteleri, oyun alanları, kamp ve pijama partileri) olabilir. Daha az sıklıkla da giyilen şapkalar, eşarp, mont, spor kıyafetleri, veya saç kurdelesi veya; taraklar, fırçalar veya havlu kullanarak , bir yatakta yatarken, kanepe, yastık, halı yoluyla olabilir.
Bitlerin Yapısı
İnsan bitleri insanda ektoparazit olarak kan emerek yaşarlar. 15-38 C ısı yaşamaları için uygundur. Yumurtalar 21-36 dereceler arasında gelişir. 60 C nemli ısı yumurtaları 15-30 dakikada öldürür.
Erkeklerinden biraz daha büyük olan dişi bitler döllendikten 1-2 gün sonra yumurtlamaya başlar. Bit yumurtasına Sirke denir. Sirke beyaz, elips şeklinde, 0,8 mm uzunluktadır. Baş biti yumurtalarını baş ve ensedeki saçlara bırakır.Yumurtalar kumaş ve battaniyeler üzerinde bir ay kadar canlı kalabilirler. Bir dişinin yumurtladığı yumurta sayısı ısı ve beslenmeye göre değişir.Baş biti 140 tane kadar yumurta yapar. Yumurtalar saç telinin saç derisine yakın kısımlarında (yaklaşık 6 mm aralığında) sıkıca yapışmış olarak bulunurlar. Genellikle kepek veya saç sprayi damlacıkları ile karıştırılırlar. Kuluçka süresi ortalama 6-9 gündür. bazen yumurta 35 gün uykuda kalabilir.
Yavşak da denilen nimf yumurtadan çıktığında erişkine çok benzer. Yaşayabilmesi için 24 saat içinde beslenmesi gerekir.Beslenen nimf çabuk büyür, iki hafta içerisinde 3 defa deri değiştirerek erişkin hale geçer. ( Fotograf: N1 N2 N3)
Yumurtlanan yumurtadan erişkin hale gelinceye kadar 12-18 gün geçmektedir. Erişkin erkek bit 30 gün, dişi bit ise 40 gün kadar yaşar.
Baş bitinin herhangi bir hastalığı bulaştırdığı bilinmemektedir ve bu nedenle bir sağlık tehlikesi olarak kabul edilmez.
İlk bulaştığı anda belirti vermeyebilir;asemptomatik olabilir. Kaşıntı baş bitlenmesinin en sık görülen belirtisidir. Bitler özellikle geceleri insanı sokarak kan emerler. Bit soktuğu yere iritasyon yapan salgısını bırakır ve alerjik bir reaksiyona neden olur. İlk bulaşmadan sonra kaşıntının başlaması 4-6 hafta sürebilir. Ayrıca sinirlilik ve uykusuzluk hali, kaşımaya bağlı kafa derisinde yaralar ve ikincil cilt enfeksiyonları oluşabilir.
Tanı:
Saç bitinin tanısı canlı bitlerin veya sirkelerin görülmesi ile konulur.
Tedavide ise sadece bitlenen kişi değil temas halindeki tüm aile bireyleri tedavi edilmelidir. Tedavide kullanılan şampuan, krem, spray gibi alternatifler mevcuttur. Ayrıntılı bilgi için lütfen doktorunuza veya eczacınıza danışınız. Tedavinin yanı sıra bazı ek tedbirler de almak gerekir:
Tedaviye başlamadan önceki 2 günlük süre içerisinde kişi ile temas etmiş şapkalar, eşarplar ve ceketler dâhil bütün giysiler, yatak örtüleri, havlular ve sabun bezleri 53,5 C ve daha üzeri sıcaklıktaki suda en az 5 dakika bırakılmak sureti ile makinede yıkanır ve kurutucunun sıcak devresi kullanılarak en az 20 dakika kurutulur, yıkanmayan giysiler veya yatak örtüleri kuru temizlemeye tabi tutulur.
Peruklar, saç fırçaları ve taraklar çok sıcak sabunlu su ile 5- 10 dakika yıkanır ve başkalarıyla paylaşılmaz.
Ev ve odalar, kumaşlı mobilyalar, halılar ve yerler tamamen elektrik süpürgesi ile temizlenir.
Bütün oyuncaklar çok sıcak sabunlu su ile 5- 10 dakika yıkanır veya hava geçirmeyen plastik bir torbada 2 hafta muhafaza edilir, bu özellikle yatak üzerinde kullanılan doldurulmuş oyuncaklar için önemlidir.
