Eğer bir göz, gözlükle ve ameliyatla düzeltilmesine rağmen tam göremiyorsa ve iki göz arasında 2 sıra ve daha fazla görme gücü farkı varsa göz tembelliği ( ambliyopi ) den bahsedilir, kişinin üç boyutlu görmesi bozulur. Bazı mesleklerde (askerlik, pilotluk gibi) göz tembelliği olanlar yer alamazlar.
Bebekler doğduklarında tam ve iki gözle birden üç boyutlu görmeleri yoktur. Yaş ilerledikçe görme güçleri ve beyinde üç boyutlu algılama özelliği gelişir. İlk 7–9 yaş içinde görme sistemi tam olarak gelişir ve daha sonra belirgin bir değişiklik olmaz.
GÖZ TEMBELLİĞİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
Amblyopinin nedenleri:
Gözlerin normal kullanılmasını engelliyecek ve gelişimini engelleyecek durumlarda ortaya çıkmaktadır. Birçok vakada amblyopi nedeninde genetik bir yatkınlık bulunmaktadır. Bu yüzden ailesinde amblyopi hikâyesi bulunan çocukların erken yaşlarda göz doktorunca muayene edilmesi önemlidir. En önemli dört nedeni şunlardır:
Şaşılık: En sık görülen sebepdir. Kayan gözden gelen görüntü çift görmenin önlenmesi amacıyla yok sayılır ve çocuk sadece tek gözüyle görmeye yönlenir. Bu kayan gözün görmesinin düşmesine neden olur.
Refraktif farklılık: Refraktif bozukluklar gözlükle düzeltilmektedir. Amblyopi tek gözün diğerine göre daha fazla myopik, hipermetropik ya da astigmatik olmasıyla oluşmaktadır. Bulanık gören göz yok sayılır ve amblyopi gelişir. Gözler normal gözükmektedir ama tek göz diğerine göre daha az görmektedir. Bu en zor tanı konan amblyopi nedenidir ve sıkı takibin yapılması gerekmektedir.
Göz dokularının geçirgenliğinin bozulması: Katarakt yada görüntünün net olarak odaklanmasını engelleyecek her türlü durumda amblyopi gelişmektedir. Bu en ağır amblyopi tipidir.
Her iki gözde ileri derecede yüksek kırma kusuru: Her iki gözde 3 dereceden fazla hipermetrop veya 7-8 derece miyopi varlığı her iki gözün birden tembelliği ile sonuçlanır.
GÖZ TEMBELLİĞİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bu çoğu kez oldukça zor bir durumdur. Çünkü çocukların görme muayeneleri 3-4 yaş öncesinde oldukça güçlük arz eder. Daha küçük çocuklarda ve bebeklerde sağlam gözün doktor tarafından elle kapatılması halinde tepkiyi değerlendirmek gibi bir takım yöntemlerle göz tembelliği olan göz tespit edilmeye çalışılır. Gözlerde herhangi bir kayma olup olmadığını muayene edilir. Daha sonra kırıcı ortamlarında (kornea, göz merceği gibi) herhangi bir bulanıklık olup olmadığına bakılır, göz bebeğini damla ile genişletilerek, her iki gözün refraksiyon (kırma) değerlerini ölçülür. Burada önemli olan nokta özellikle bir gözde, diğerinin çok üzerinde bir kırma kusuru olup olmadığıdır. Bunun dışında her iki gözdeki yüksek kırma kusurları da dikkate alınır. Kırma kusuru muayenesi dışında retina (gözün arkasındaki ağ tabaka) ve optik sinir (görme siniri) muayenesi de yapılarak muayene tamamlanır.
GÖZ TEMBELLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Göz tembelliğinde tedavinin esası gözdeki görmeyi bozan patolojinin en erken zamanda ortadan kaldırılmasıdır. Gözlük verilebilir. Şaşılık gözlükle düzeltilebilir. Eğer katarakt varsa veya görmeyi engelleyen bulanık ortam mevcutsa, şaşılık gözlükle düzelmiyorsa bunun ameliyatla düzeltilmesi gerekir. Ayrıca zayıf gözün daha çok çalışması sağlanmaya çalışılır. Bu, sağlam gözün özel bir bandajla haftalar bazen aylar boyunca kapatılması ile yapılır. Önce gerekli olan reçete edilir. Çocuk bunu kullanmaya başlar ve kapama tedavisi yapılır. Şaşılıkta eğer bir cerrahi müdahale yapılacaksa genellikle önce göz tembelliği giderilmeye çalışılır. Ameliyat öncesi belli bir dönem kapama tedavisi yapılır, ameliyat uygulanır, daha sonra bir müddet daha kapama yapılmaya devam edilir. Bundan sonrası ise tamamen sizin sabrınıza kalmıştır. Çocuklar kapama yapılmasından hiç hoşlanmazlar ve bunu reddederler. Ancak ebeveyn olarak bu dönem, sizin ilgi ve sabrınızla, başarılı bir şekilde yaşanabilir. Yaşamları boyunca göz tembelliklerinin mevcudiyeti nedeniyle yaşayacakları sıkıntıları düşünerek sabırla yaklaşılmalıdır.
GÖZ TEMBELLİĞİ NEDEN TEDAVİ EDİLMELİDİR?
Gözlük vermekle veya cerrahi yapmakla göz tembelliğinin nedeni düzeltilebilir. Fakat göz doktorunuz göz tembelliğinin kendisini de tedavi etmelidir. Eğer göz tembelliği tedavi edilmezse çeşitli problemler görülebilir:
1. Ciddi ve kalıcı görme kusuru gelişebilir,
2. Derinlik algılamasında kayıp olur.
3. Eğer normal gözde hastalık veya yaralanma olursa, ömür boyu az görmeyle sonuçlanabilir.
Aileler çocuğunun bu tedaviyi gerçekleştirmesinde yardımcı olmalıdır. Çocuk gözlerinin kapatılmasından hoşlanmayacaktır. Fakat ebeveyn olarak, yapılan her şeyin onun iyiliği için olduğuna inanmalı, sizi anlayacak çağda ise ona da anlatmalısınız.Başarılı bir tedavi için ailenin ilgi ve işbirliği gereklidir.
GÖZ TEMBELLİĞİYLE ETKİLİ MÜCADELE İÇİN NE GEREKİR?
Başarıda en önemli nokta göz tembelliğinin teşhis zamanıdır. Eğer erken teşhis ve düzenli tedavi yapılırsa çoğu kez normal görmeye ulaşabilir. 9 yaş sonrasında yapılacak kapamanın herhangi bir faydası olmaz. Katarakt gibi sebeplerle ortaya çıkan göz tembelliklerinde erken bebeklik döneminde cerrahi ve kapama tedavileri ile müdahale yapılır.
GÖZ MUAYENESİ NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Tüm çocuklar doğumda, 1 yaşında, 4 yaşına gelmeden önce herhangi bir sorun olmasa da mutlaka bir göz doktoru tarafından muayene edilmiş olması gerekir. Bu arada doğumdan itibaren hem ailenin hem de çocuk doktorlarının bazı tespitleri ile gerekli hallerde, çok erken dönemlerde de göz muayenesi yapılabilir.
Kaynak: www.florence.com.tr
Group Florence Nightingale
(0212) 4440436
14.10.2009
