EV TOZLARI: Ev tozlarının miktarı evin yerine, bulunduğu yerin iklimine, deniz seviyesinden yüksekliğine göre büyük oranda değişir. Evden eve (bir çiftlik evi ile apartman dairesi aynı değildir.) veya bir evin farklı odalarında da değişkenlik gösterebilir(banyo ile yatak odası bir değildir). Fakat değişmeyen bir şey vardır ki ev tozları bir alerjen deposudur. Ev tozları içinde alerjiye sebep olan etken mite (akar) dediğimiz ev tozu böceğidir.
Mite (Akar) lar: Akarlar küçük örümcek benzeri canlılardır ve gözle görülemezler. Ortalama 0.3 mm. uzunluğundadırlar.Ev tozları içinde yaşayan ve solunum yolu alerjilerine neden olan iki önemli akar türü vardır.Dermatophagoides pteronysinnus ve Dermatophagoides farinea bunların latince adlarıdır. Akarlar insanların deri döküntüleri ile beslenirler.Başlıca yatak içinde (yastıklar,yatak,yorgan vs.) yaşarlar, çünkü deri döküntülerinin en çok bulunduğu yer buralarıdır. Depo, silo gibi yerlerde de yoğun olarak bulunurlar.Akarların dışkılarıda allerjiktir. Yataklardan alınan bir gram tozda 2000 ile 15000 arasında akar bulunabilir. Ev tozu akarlarına karşı olan alerji; astma ve rinit, nadiren de konjonktivite yol açar. Yakınmalar özellikle uykudan uyanınca başlar. Belirtiler yıl boyu sürer ancak sonbahar ve kışın kötüleşme gösterebilir.
POLENLER:
Polen bitkilerin erkek tohumudur.Bitki türlerine bağlı olarak çok farklı şekilleri olan ince taneciklerden meydana gelir.Ortalama boyutu 0.05 mm’dir.Bu da çıplak gözle görülemeyeceği anlamına gelir.Polen tanecikleri birçok allerjik protein içerirler.Bu taneciklerin küçük ve ince olanları rüzgar yolu ile dağılırlar.(anemophilus polenler), daha büyük olanları ise böceklerle taşınırlar.(entemophilus polenler) Rüzgarla dağılan polenler daha alerjeniktirler ve geniş alana yayılabilirler.Bu nedenle bu polenlere karşı alerjisi olan kişilerin çevrelerinde bitkiler olmadığı halde şikayetleri ortaya çıkabilir.
Böceklerle dağılan polenler parlak renkli ve güzel kokulu (böcekleri cezbetmek için) çiçekleri olan bitkiler tarafından küçük miktarlarda üretilirler.Dağılım yolu sebebiyle atmosferde bulunmazlar ve küçük miktarda üretildiklerinden bu polenlere karşı az sayıda insan alerjiktir.Polen alerjisine yol açan başlıca üç bitki ailesi vardır.Bunlar çayır otları, ağaçlar, yabani otlardır. Alerji hastaları havadaki polen konsantrasyonunun belli bir düzeyi geçmesinden sonra alerjik belirtiler gösterirler. Bu polen konsantrasyonu türlere göre değişmekle beraber havada her metreküp te 10-20 tanecik olarak hesaplanmıştır.
Ağaçlar Ocak-Mayıs arası, çayır otları Mayıs-Temmuz arası, yabani otlar Temmuz-Ekim arası polen verirler. Polenlere karşı olan alerji alerjik rinit, alerjik konjunktivit, alerjik astma ve akut ürtiker şeklinde ortaya çıkabilir.Yakınmalar sadece yılın belli zamanlarında olur ve diğer aylarda kişi tümü ile sağlıklıdır.
KÜF MANTARLARI:
Küf mantarları gözle görülmeyen allerjik etkisi olan sporlar üretirler. Renkleri türden türe değişir. Ev dışında (çürüyen bitkiler üzerinde veya havada) bulunabilecekleri gibi ev içinde (evin güneş görmeyen nemli yerlerinde) de bulunabilirler. Polenler gibi atmosferdeki spor sayısı hava koşullarına bağlıdır.Havanın sıcak ve nemli olduğu zamanlarda, örneğin yazın sonlarına doğru ve erken sonbaharda en fazladır.
Prof. Dr. Cengiz Kırmaz
