Tıbbi Tetkikler

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-BT, PET-Scan)

Hazırlayan:

15/04/2014

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) damar yolu ile enjekte edilen metabolik radyoaktif ajanların biriktiği normal veya patolojik dokuları görüntüleyen nükleer tıp cihazının adıdır.

Birçok kanser türü, kalp hastalığı, mide-barsak hastalığı, endokrin ve nörolojik bozukluklar, vücuttaki diğer anormalliklerin teşhisi, hastalığın şiddetinin belirlenmesi veya tedavi edilmesi için küçük miktarlarda radyoaktif maddeler kullanılarak gerçekleştirilen nükleer tıp görüntüleme tekniklerine başvurulmaktadır. Nükleer tıp prosedürleriyle vücudun en uç noktalarındaki moleküler aktiviteyi belirlemek mümkün olduğundan, en erken aşamalarında hastalığı tanımlamak ve tedaviye geçebilmek mümkün olmaktadır.

Diğer tanı ve tedavi yöntemlerinden daha güvenli, ağrısız ve ucuz bir şekilde vücudun herhangi bir bölgesinin görüntülenmesini ve hastalıkların tedavisini sağlar. Sadece anatomik bilgiler verebilen tanısal radyolojiden farklı olarak nükleer tıp yöntemleri ile herhangi bir organın yapı ve fonksiyonu hakkında bilgi sahibi olunabilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR) ve ultrasonografi (US) gibi radyolojik görüntüleme yöntemleri organların anatomik olarak yapısal değişikliklerini gösterebilir. Ancak bu her zaman tanıya yardımcı olmamaktadır. Bazen organ ve dokuların metabolik ve fonksiyonel durumlarını da görmek, düzgün çalışıp çalışmadıklarını anlamak gerekebilir. İşte bu gibi durumlarda Nükleer Tıp görüntüleme tekniklerinin hemen hemen en gelişmişi olan Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ne başvurulur.

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) damar yolu ile enjekte edilen metabolik radyoaktif ajanların biriktiği normal veya patolojik dokuları görüntüleyen nükleer tıp cihazının adıdır. PET taramaları kan akımı, oksijen kullanımı ve şeker metabolizması gibi önemli vücut fonksiyonlarını ölçerek organ ve dokuların ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmede doktorlara yardımcı olur. Çoğu PET taramaları artık bir bilgisayarlı tomografi taraması ile birlikte yapılmaktadır. Bu kombinasyon tarama yöntemine PET / BT denir ve vücuttaki anormal metabolik aktivitenin anatomik yerini belirlerler. Bu birleştirilmiş tetkik tek tek yapılan iki taramadan daha doğru teşhis sağlar.

Son zamanlarda uzmanların manyetik rezonansla kombine edilen bir acil görüntüleme yöntemi olarak PET/MR üzerinde çalıştıkları ancak henüz bu yöntemin kullanıma hazır olmadığı bilinmektedir.

PET / BT Ne İçin Yapılır?

• Kanser tesbiti

• Kanserin vücuda yayılıp yayılmadığının tesbiti

• Kanser tedavi planlarının ve etkinliğinin değerlendirilmesi

• Tedavi sonrası kanserin tekrarlayıp tekrarlamadığının belirlenmesi

• Kalp kasındaki kan akışının belirlenmesi

• Kalp krizi, miyokart enfarktüsü gibi durumların kalp üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi

• Miyokard perfüzyon sintigrafisi ile birlikte anjiyografi veya koroner arter bypass cerrahisi gibi işlemlerden hangi kalp kası alanlarının yararlanabileceğinin belirlenmesi

• Tümörler, bellek bozuklukları, nöbetler ve diğer merkezi sinir sistemi bozuklukları gibi beyin anormalliklerinin değerlendirilmesi

• Epilepsi cerrahisine hazırlık için

• Diğer testler yeterli bilgi sağlamadıysa demans tanısında yardımcı olarak

• Parkinson hastalığı ve diğer hareket bozuklukları arasındaki farkı bulabilmek için

• Normal insan beyni ve kalbinin işlev haritasını çıkarmak İçin yapılır.

Tetkik için nasıl hazırlanılır?

• Tetkikten önce 4-6 saat bir şey yiyip içmemeniz önerilebilir. Su içmenizde sakınca yoktur.

• Klostrofobiniz varsa doktorunuza söylemelisiniz. ( Sakinleştirici bir ilaç kullanılabilir)

• Hamile iseniz, hamile olma ihtimaliniz varsa, bebek emziriyorsanız doktorunuza söyleyiniz.

• Her hangi bir ilaca, kontrast maddeye alerjiniz varsa doktorunuza söyleyiniz.

• Kullandığınız tüm ilaçları, vitaminler ve reçetesiz olanlar dahil doktorunuza söyleyiniz.

• Şeker hastalığınız ( diabetiniz ) varsa hazırlıklarınız için özel talimatlar alacaksınız.

• Takı, toka, gözlük, protez gibi metal nesneler tomografi görüntülerini etkileyebileceğinden çıkarmanız istenebilir.

Çalışma prensibi nedir?

Sıradan röntgen çekimlerinde dış kaynaktan vücuda gönderilen x ışınları ile bir görüntü elde edilir. Oysa Nükleer tıp görüntüleme yöntemlerinde radyofarmasötik (görüntüleme maddesi ) enjeksiyon, ağızdan alınma veya soluma yolu ile vücuda verilir. İncelenen organda biriken radyoaktif madde gama ışınları şeklinde bir miktar enerji yayar. Bir gama kamera, PET tarayıcı veya prob bu enerjiyi algılar ve bir bilgisayar yardımı ile organ ve dokuların ayrıntılı yapısını ve işlevini sunan bir görüntü oluşturur. Radyoaktif işaretleyicinin çok miktarda biriktiği kimyasal ve metabolik aktivitenin yüksek olduğu bölgelerde (sıcak noktalar) yoğun bir görüntü oluşur. Daha az kimyasal etkinliği olan , radyoaktif işaretleyicinin küçük konsantrasyonlarda biriktiği alanlarda (soğuk noktalar) daha az yoğunlukta bir görüntü oluşur.

PET / BT nasıl Yapılır?

Dirsek iç kısmından radyofarmasötik (görüntüleme maddesi ) enjeksiyonu için damar yolu açılır. Verilen radyofarmasötik (çoğunlukla şeker benzeri molekül olan 18F-FDG) kan yolu ile vücuda yayılır. 30-60 dakika kadar yatar pozisyonda istirahat ederek yayılma beklenir. Eğer hedef beyin görüntülenmesi ise radyofarmasötik enjeksiyonu öncesi 20-30 dakika boyunca sessiz, loş bir odada, bir şey okumadan ve dinlemeden beyini uyarılara kapatarak, dinlenmeniz sağlanacaktır.

Enjeksiyondan yaklaşık bir saat sonra hasta çekim odasındaki yatağa alınır. Ağır ağır hareket eden yatak tünel şeklindeki görüntü toplama ünitesinden geçer. PET izleyici gelen sinyalleri algılar. Bir bilgisayar sinyalleri değiştirerek 3 boyutlu resimlere çevirir ve görüntüleri okuyacak doktorun önündeki monitöre gönderir. Çok fazla hareket bulanık görüntüye neden olabileceğinden hareketsiz durulmalıdır.

Tetkik süresi taranan vücut parçasına bağlı olmakla birlikte ortalama 20-25 dakikadır.

PET / BT esnasında neler hissedilir?

Damardan yapılan enjeksiyon esnasında kolda hissedilen keskin bir acı haricinde tetkik ağrılı değildir.

Tetkik esnasında hareketsiz kalmak bazı kişilerde hafif bir rahatsızlık duygusu verebilir.

Klostrofobi varsa anksiyete hissedilebilir.

PET/BT Riskleri Nelerdir?

PET taramasında kullanılan radyasyon miktarı bilgisayarlı tomografi ile hemen hemen aynıdır.

Kısa yarıömürlü bir radyoaktif madde kullanılır ve yaklaşık 2-10 saatte böbrekler yardımı ile vücuttan atılır. Önlem olarak bu süre içerisinde küçük çocuklar ve hamile bayanlar ile temasta bulunulmamalıdır.

Nadiren damardan verilen radyoaktif madde alerjik reaksiyona neden olabilir.

Çok nadiren enjeksiyon yerinde kızarıklık, hassasiyet, şişlik oluşabilir.
Hamilelik veya emzirme varsa doktora söylenmelidir.

Nükleer tıp görüntüleme tetkikleri henüz son beş yıldır kullanılmaktadır. Uzun vadeli olumsuz etkileri henüz bilinmemektedir.

Kaynaklar:

{{post_title}}