Herkes her yaşta felç olabilir. Bazı risk faktörler inme olasılığını arttırır. İnmeden kendinizi ve sevdiklerinizi korumak için en iyi yol bu risk faktörlerini bilmek ve nasıl yönetileceğini anlamaktır.
Inme için yaş veya aile öyküsü gibi risk faktörlerinin bazılarını kontrol edemezsiniz. Ancak diğer risk faktörleri kontrol ederek inme riskini azaltabilirsiniz.
Hastalıklar:
Birçok hastalık inme riskini artırabilir. Risk kontrolü için mutlaka doktorunuza danışın:
Önceden geçirilmiş inme veya geçici iskemik atak:
Önceden geçirildiği bilinen bir inme veya geçici iskemik atak (GIA= “mini-inme,”) varsa başka bir inme geçirme riskiniz yüksektir.
Yüksek Tansiyon
Yüksek kan basıncı inme için büyük bir risk faktörüdür.İlaçlar ya da yaşam tarzı değişiklikleri ile kan basıncını düşürmek felç riskini azaltabilir.
Yüksek Kolesterol
Kolesterol karaciğer tarafından yapılan veya belirli gıdalarda bulunan mumsu, yağ benzeri bir maddedir.Karaciğerimiz vücudun ihtiyacına yetecek kadar kolesterol yapar, ama biz genellikle yediğimiz gıdalarla ihtiyacımızdan daha fazla kolesterol alırız. Vücudun kullanabileceğinden daha fazla kolesterol alırsak, ekstra kolesterol beyin de dahil olmak üzere, arterlerde birikebilir. Bu birikim damarların daralmasına, inme ve diğer sorunlara yol açabilir.
Kalp Hastalığı
Birçok kalp hastalığı inme riskini artırabilir. Örneğin, koroner arter hastalığı arterlerde plaklar oluşturarak beyne giden oksijen açısından zengin kanın akışını azaltır ve inme riskini artırır. Kalp kapak defektleri, atriyal fibrilasyon gibi düzensiz kalp atışları, ve kalp odacıklarında genişleme gibi diğer kalp rahatsızlıkları, emboli ve inmeye neden olabilir.
Diyabet
Diyabet hastalığı da felç riskini arttırmaktadır. Diyabeti doğru yönetmek riski azaltır.
Orak Hücre Hastalığı
Orak hücre hastalığı iskemik inme ile ilişkili bir kan hastalığıdır. Kırmızı kan hücreleri anormal bir orak şeklindedir.Bu orak şekilli hücreler bir kan damarına takılarak beyne kan akışını engelleyebilir.
Yaşam Tarzı ve Alışkanlıklar:
Yaşam tarzı seçimleriniz inme riskini etkileyebilir. Riski azaltmak için, doktorunuz yaşam tarzında değişiklikler önerebilir. İyi haber, sağlıklı yaşam tarzının inme riskini azaltabiliyor olmasıdır.
Sağlıksız Diyet
Doymuş yağ, trans yağ ve kolesterolü yüksek diyetler kalp hastalığı ve inme ile bağlantılıdır. Ayrıca, beslenmede çok fazla tuz (sodyum) kan basıncı düzeylerini artırabilir.
Fiziksel Hareketsizlik
Obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi diğer risk faktörlerle birlikte yetersiz fiziksel aktivite inme riskini arttırmaktadır. Düzenli fiziksel aktivite ile inme riskinizi azaltabilirsiniz.
Obezite
Obezitede vücutta aşırı yağ vardır,”kötü” kolesterol ve trigliserid düzeyleri yüksek ve “iyi” kolesterol seviyesi düşüktür. Kalp hastalığına ek olarak, obezite, yüksek kan basıncı ve diyabete yol açabilir ve inme riskini arttırır.
Çok fazla alkol kullanımı
Çok fazla alkol kan basıncı düzeylerini ve inme riskini artırabilir. Aynı zamanda arterleri sertleştirir, trigliserid ve kan yağlarını artırır.
Tütün kullanımı
Tütün kullanımı inme riskini artırır, kalp ve kan damarlarına zarar verebilir. Ayrıca, nikotin, kan basıncını yükseltir ve karbon monoksit kanın taşıyabileceği oksijen miktarını azaltır. Diğer insanların içtiği sigara dumanına maruz kalma (pasif içicilik), sigara içmeyenlerde bile inme riskini artırabilir.
Aile Hikayesi:
Aile üyelerinin paylaştıkları genler, davranışlar, yaşam tarzları ve ortamlar kendi sağlık ve hastalık risklerini etkileyebilmektedir. Inme riski de diğerlerine oranla bazı ailelerde daha yüksek olabilir.Ayrıca inme için yaş, cinsiyet , ırk veya etnik kökene bağlı olarak risk artabilir.
Diğer Risk Faktörler
Genetik ve Aile Tarihi
Bir ailenin üyelerinin bazı özellikleri genler yoluyla nesilden nesile geçirmesi sürecine kalıtım denir.
Genetik faktörler yüksek tansiyon, inme ve diğer ilgili bazı hastalıklarda büyük olasılıkla bir rol oynamaktadır. Çeşitli genetik bozukluklar orak hücre hastalığı da dahil olmak üzere, inmeye neden olabilir. Ayrıca ortak ortamları ve diğer potansiyel faktörleri paylaşan aile bireylerinde inme riskinin artması olasıdır.
Kalıtım gibi sigara ve sağlıksız diyet, sağlıksız yaşam tarzı seçimleri birleştiği zaman inme riski daha da artabilir.
Hem erkek hem de kadınlarda inme oluşabilir. Yaş, cinsiyet, ırk veya etnik köken gibi, kontrol edemeyeceğimiz bazı faktörler, felç riskini arttırabilir:
Yaş. Yaş inme için en önemli risk faktörüdür. Yaşlandıkça inme riski artar. 55 yaşın üzerinde her 10 yıl inme riskini iki kat arttırmaktadır. Buna rağmen 65 yaşın altında da inme görülme riski oldukça fazladır.
Seks. İnme çoğu birçok yaş grubunda erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Ancak inme yüzünden ölüm olasılığı kadınlarda erkeklere oranla daha yüksektir. Hamilelik ve doğum kontrol hapı kullanımı kadınlarda inme riskini arttırabilir.
Irk veya etnik köken. Siyahlar, İspanyollar, Amerikan Yerlileri ve Alaska yerlileri, İspanyol olmayan beyazlar veya Asyalılardan daha yüksek inme riskine sahiptir. İnme geçirme riski lerde beyazlara oranla neredeyse iki kat yüksektir.İnmeden ölüm oranları da zencilerde beyazlardan daha yüksektir.
