Kandidiyazis Candida denen bir maya (bir tür mantar) nedeniyle oluşan bir enfeksiyondur. Candida normalde vücudun içinde (ağız, boğaz, bağırsak ve vajina gibi yerlerde) ve deride herhangi bir soruna yol açmadan yaşamaktadır. Sağlıklı bir vajinada da , bakteri ve bazı maya hücreleri yaşamaktadır. Ancak bakteri ve maya dengesi değiştiğinde, maya hücreleri çoğalabilir. Bu yoğun kaşıntıya, şişmeye ve tahrişe neden olur. Vajinadaki kandidiyazis genellikle “vajinal mantar enfeksiyonu” olarak adlandırılır. Diğer isimleri “vajinal kandidiyazis”, “vulvovajinal kandidiyazis” veya “kandidal vajinit” dir.
Üreme çağındaki sağlıklı kadınların %5’inde görülmektedir.
Vajinal mantar enfeksiyonu belirtileri nelerdir?
Kokulu, yoğun kıvamlı, beyaz-sarımsı akıntıya (klasik olarak peynir kırıntısı/süt kesiği şeklinde tarif edilir) çoğu zaman kaşıntı, yanma ve ödemin eşlik ettiği bir tablo meydana getirir.
- Vajinal kaşıntı, ödemi yanma veya ağrı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- İdrar yaparken ağrı veya rahatsızlık
- Anormal vajinal akıntı. Kokulu, yoğun kıvamlı, beyaz-sarımsı bir akıntıdır (klasik olarak peynir kırıntısı/süt kesiği şeklinde tarif edilir)
- Çoğu vajinal kandidiyazis hafif olarak geçirilir, ancak bazı kadınlarda vajinanın duvarında kızarıklık, şişme ve çatlaklar gibi ciddi enfeksiyonlar gelişebilir.
- İkincil bir infeksiyon yoksa koku olmayabilir. Şikayetler, sıcakta ve geceleri, özellikle adet öncesi dönemde belirginleşir. Vajen ve vulva hassas, vulva cildi masere ve incedir.
- Seksüel partnerler genelde asemptomatiktir ancak üretrit balanitit görülebilir.
Vajinal mantar enfeksiyonlarına ne sebep olur?
Normal şartlarda vajina içinde bir takım mikroorganizmalar vardır ve bunlar hastalık oluşturmazlar. “vajinal flora” olarak adlandırılan bu mikroorganizmalar arasında laktobasil adındaki yararlı bakteriler de bulunur. Laktobasiller (döderlein basilleri) hem diğer zararlı olabilecek mikroorganizmaların üremelerini baskılayarak vaginal floranın dengesini hem de vajinanın asidik PH’ını korurlar.
Eğer herhangi bir sebeple laktobasillerin sayısı azalırsa fırsatçı olarak ortaya çıkan zararlı mikroorganizmalar üreyerek hastalık oluşturabilirler . Mantar enfeksiyonları da bu fırsatçı (oportunistik) enfeksiyonlardan birisidir.
Etken Cryptococcaceae ailesinde yer alan kandida türleridir (%80-92 Candida albicans, %8-20 Candida glabrata benzeri non-albicans türler). Bu mantar ağızda, vajende, sindirim sisteminde ve ciltte ufak miktarlarda florada bulunur. Ancak, fırsatçı doğasından dolayı hasarlı ya da zayıflamış bağışıklık cevabı durumlarında infeksiyona yol açacak şekilde çoğalır.
Vajinal flora nasıl bozulur?
Antibiyotikler, steroidler, antihistaminikler ve yüksek östrojen içeren oral kontraseptifler gibi belirli ilaçlar vajen florasında değişikliklere neden olarak Candida‘nın gelişmesine fırsat verebilirler. Ayrıca gebelik, diabetes mellitus, HIV infeksiyonu gibi immüniteyi baskılayan infeksiyonlar, demir, folat, B12 veya çinko eksikliği, bağışıklık sistemini baskılayan kemoterapi, stres ve depresyon infeksiyonun gelişiminde predispozan faktör olarak rol oynar.
Kötü hijyen, normal florayı bozacak derecede temizlik maddelerinin ve kozmetiklerinin kullanımı, dar ve sentetik ter emmeyen çamaşırların tercih edilmesi, çok eşli ve/veya yoğun ve travmatik cinsel ilişki nedeniyle mukozal bariyerin kırılması infeksiyonun gelişimine zemin hazırlar. Ayrıca, tekrarlayan vulvovajinal kandidiyaziste, erkek partnerlerin yaklaşık %20’sinin penisinde candida kolonizasyona rastlanmaktadır; bu erkeklerin çoğu sünnetsizdir ve asemptomatiktir.
Tanı
Vajinal kandidiyazı teşhis etmek için genellikle bir laboratuvar testi gerekir çünkü semptomlar diğer vajinal enfeksiyon türlerine benzerdir. Vajinal akıntıdan alınan sürüntü örneği bir mikroskop altında incelenir veya mantar kültürü için laboratuvara gönderilir. Ancak, pozitif bir mantar kültürü her zaman Candida’nın semptomlara neden olduğu anlamına gelmez, çünkü bazı kadınlar herhangi bir semptom göstermeden vajinal Candida’ya sahip olabilir.
Tedavi
Vajinal kandidiyaz genellikle antifungal ilaçlarla tedavi edilir. Çoğu zaman, tedavi vajina içine uygulanan bir antifungal ilaç veya ağız yoluyla alınan tek doz flukonazoldur. Daha ciddi enfeksiyonlar veya iyileşmeyen enfeksiyonlarda diğer tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Bu tedaviler, ağızdan alınan daha fazla flukonazol dozları veya borik asit, nistatin veya flusitozin gibi vajina içine uygulanan diğer ilaçları içerir.
Kaynaklar:
- Vaginal Candidiasis : Centers for Disease Control and Prevention Erişim: 05.08.2018
- Vajinal Kandidiyazis Dr. Hakan ŞATIROĞLU, Dr. Batu AYDINURAZ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, ANKARA : iç hastalıkları dergisi Erişim: 05.08.2018
- Vaginal Yeast Infection Healthline Erişim: 05.08.2018
