Soru: Polikistik over sendromu nedir?
Yanıt: Polikistik over sendromu adetlerin seyrek olması veya olmaması, vücutta tüylenme, kanda bazı hormonal değişiklikler ve çocuk sahibi olmada zorluk ile karakterize bir hastalıktır. Bu grup hastaların bir bölümünde şişmanlık da tabloya eşlik etmektedir.
Soru: Polikistik over hastalığının nedeni nedir?
Yanıt: Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik bir yatkınlıkla birlikte, çevresel etkenlerin hastalığın ortaya çıkmasında rol oynadığı düşünülmektedir. Ayrıca prolaktin hormonunda yükseklik, böbreküstü bezinde hormon salgılamada bozukluk, yumurtalık ve böbreküstü bezi tümörleri, epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da aynı klinik belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Soru: Tanı nasıl konmaktadır?
Yanıt: Tanı için en önemli nokta hastanın öyküsüdür. Yani hastanın seyrek adet görmesi ve tüylenme olması polikistik over sendromunu düşündüren belirtilerdir. Tanı için ayrıca ultrasonografi yapılarak yumurtalık görünümüne bakılır ve hormonal testlere başvurulur. Öykü, hormon değerleri ve ultrason görünümünden iki tanesinin pozitif olması durumunda polikistik over sendromu tanısı konulabilir.
Soru: Tedavisi nedir?
Yanıt: Polikistik over sendromunun kesin bir tedavisi yoktur. Burada amaç hastanın yakınmalarının tedavi edilmesidir. Tedavi kararını belirleyen en önemli nokta hastanın çocuk sahibi olmayı isteyip istememesidir. Çocuk sorunu olmayan evli veya bekar hastalarda önemli olan adet düzeninin sağlanması ve tüylenmenin önlenmesidir. Tedavide ilk aşama kilolu hastalarda kilo verilmesidir. Hastalarda % 5’lik bir kilo kaybı hastaların çok önemli bir bölümünde adetlerin normale dönmesine neden olabilmektedir. İlaç tedavisi olarak ise en basit ve en sık kullanılan tedavi yöntemi doğum kontrol haplarıdır. Doğum kontrol hapları ile adet düzeni normale dönmekte, yüksek hormonal değerlerde düşüş görülmekte ve tüylenmede ilerleme önlenmektedir. Bunun dışında tüylenmenin önlenmesi için Sipranolakton, Flutamide ve Finasterid gibi ilaçlar tek başına veya doğum kontrol hapları ile birlikte kullanılabilmektedir. Diğer tıbbi tedavi yöntemleri daha az sıklıkta kullanıldığı için burada sözetmiyorum.
Çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda ise öncellikle hap şeklinde, yanıt alınamazsa iğnelerle yumurtalıklar uyarılarak yumurtlama olması sağlanır. Gebelik elde edilemezse daha sonra aşılamada ve son aşama olarak tüp bebek yöntemlerine geçilebilmektedir. Polikistik over sendromunda genel olarak yumurtlama ve sonrasında gebelik elde edilmesi oranı oldukça yüksektir. Tıbbi tedavilere yanıt vermeyen hastalarda nadiren cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulabilmektedir.
Soru: Doktor bana şeker hastalarında kullanılan bir ilaç önerdi, bunun bana bir zararı yok mu?
Yanıt: Son zamanlarda çocuk sahibi olmak isteyen ve özellikle tedavi ile yumurtlama sağlanamayan hastalarda tedaviye Metformin adı verilen ve şeker hastalarında kullanılan bir ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçla tedaviye dirençli hastaların büyük bir bölümünde yumurtlama sağlanabilmektedir. Ayrıca bu hastalardan gebe kalanlarda düşük oranı diğer kadınlara göre daha yüksek olup, gebelik sırasında Metformin kullanımının düşük olasılığını azaltığına dair çalışmalar da bulunmaktadır. Ancak hangi hastalara bu ilacın verilmesi ve gebelik sırasında devam edilip edilmemesi konusunda kesin bir görüş birliği bulunmamaktadır.
Soru: Seyrek adet görmenin rahime bir zararı var mıdır?
Yanıt: Polikistik over sendromu olan ve seyrek adet gören hastalarda yumurtlama olayı seyrek olduğu veya hiç olmadığı için rahim uzun süre östrojen etkisine maruz kalmaktadır. Normalde yumurtlama sonrasında salgılanan progesteron östrojenin etkilerini kompanze etmektedir. Bu hastalarda bu kompanzasyon olmadığı için rahimin uzun süre sadece östrojen etkisine maruz kalması hiperplazi veya kanser olasılığını artırmaktadır. Çocuk sahibi olmak istemeyen hastalarda doğum kontrol hapı kullanılmasının diğer bir yararı da kanser riskinin azaltılmasıdır.
Soru: Polikistik over sendromunda kesin bir tedavi yok mudur?
Yanıt: Ne yazık ki kesin bir tedavi olmayıp, daha öncede belirttiğim gibi tedavi sadece hastanın yakınmalarına yöneliktir. Ancak yaşın ilerlemesi ile birlikte bazı hastalarda adet düzeni normale dönmekte ve yakınmalar azalabilmektedir. Ayrıca daha önce gebe kalamayan veya tedavi ile gebe kalabilen bazı hastalar kendi kendine gebe kalabilmektedir.
Soru: Bu hastalığın çocuk dışında bana bir zararı var mıdır?
Yanıt: Polikistik over sendromu tablosunun ortaya çıkmasının en önemli nedenlerinden bir tanesi şeker hastalarında olduğu gibi insülin etkisine karşı direnç olmasıdır. Bu nedenle insülin direncinin uzun dönemdeki riskleri olan şeker hastalığı, tansiyon yükselmesi ve kalp hastalıklarının riskinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle kilo verilmesi ve eksersiz oldukça önemlidir. Ayrıca rahim kanseri bu hastalarda daha yüksek oranda görülmektedir
.
