Yumurtalık kistleri yumurtalıklarda oluşan sıvı dolu keselerdir. Yaygın olarak rastlanırlar ve genellikle yumurtlama sırasında oluşurlar. Ovulasyon, yumurtalık her ay bir yumurta bıraktığında gerçekleşir. Yumurtalık kistleri olan birçok kadında hiç bir belirti görülmez. Kistler genellikle zararsızdır.
Kistler sıvı dolu keselerdir. Vücudun birçok yerinde oluşabilirler. Yumurtalık kistleri de ovaryumlarda görülen kistlerdir.
Yumurtalık kistlerinin tipleri nelerdir?
En sık görülen yumurtalık kistleri (fonksiyonel kistler olarak adlandırılır) Menstrüel siklus sürecinde oluşur. Genellikle benigndirler. (kanserli değiller).
En yaygın iki kist tipi:
Folikül kistleri.
Normal adet döngüsünde yumurtalıklar her ay bir yumurta bırakır. Yumurta folikül denilen küçük bir kese içinde büyür. Yumurta olgunlaşınca, yumurtayı serbest bırakmak için folikül açılır. Eğer folikül yumurtayı serbest bırakmak için kırılmazsa folikül kistleri oluşur. Folikül bir kist olarak büyümeye devam eder. Folikül kistleri genellikle hiçbir belirti oluşturmazlar. Bir ila üç ayda kendiliğinden geçerler.
Corpus luteum kistleri
Folikül kırılıp yumurta serbest kalınca, boş folikül kesesi corpus luteum denen bir hücre kütlesine büzüşür. Corpus luteum, bir sonraki adet döngüsünde oluşacak yumurta için hazırlanacak hormonları üretir. Kese küçülmezse korpus luteum kistleri oluşur. Yumurta serbest bırakıldıktan sonra kese büzüşmez kendini yeniden kapatır ve ardından içinde sıvı birikir. Çoğu corpus luteum kisti birkaç hafta sonra kaybolur. Ancak, neredeyse 10 cm genişliğe kadar büyüyebilirler. Kanama veya ağrı yapabilirler. Yumurtlamaya neden olan bazı ilaçlar bu kistlerin oluşma riskini artırabilir.
Diğer iyi huylu yumurtalık kistleri daha az görülür:
Endometriomalar endometriozdan kaynaklanır. Endometriozis rahim astar tabakasının uterus dışında büyümesiyle oluşur.
Dermoid kistler doğuştan gelen hücrelerle oluşur ve genellikle belirtiye neden olmazlar.
Kistadenomların içi sıvı ile doludur ve bazen büyüyebilir.
Bazı kadınlarda ise yumurtalıklarda birçok küçük kist oluşur. Buna polikistik over sendromu (PCOS) denir. PCOS, gebe kalmakta sorunlara neden olabilir.
Malign (kanserli) kistler nadirdir. Yaşlı kadınlarda daha yaygındır. Bu nedenle yumurtalık kistleri yumurtalık kanseri açısından doktorunuz tarafından kontrol edilmelidir. Çoğu yumurtalık kisti kanserli değildir.
Yumurtalık kistleri kimlerde görülür?
Yumurtalık kistleri düzenli periyotlu kadınlarda yaygındır. Aslında, çoğu kadın her ay en az bir folikül veya korpus luteum kisti yapar. Kistin büyümesine veya birden fazla kistin oluşmasına neden olan bir problem olmadıkça kistin farkında olmayabilirsiniz.
Premenopozal kadınların yaklaşık % 8’inde tedaviyi gerektiren büyük kistler gelişmektedir.
Menopoz sonrası kadınlarda ise yumurtalık kistleri daha az görülür. Yumurtalık kistleri olan menopoz sonrası kadınlar yumurtalık kanseri açısından daha yüksek risk altındadır.
Herhangi bir yaşta, bir kist olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuza danışmalısınız. Şişkinlik, sık idrara çıkma, pelvik baskı veya ağrı veya anormal (olağandışı) vajinal kanama gibi belirtiler varsa mutlaka doktorunuza danışın. Bu belirtiler kist veya başka ciddi bir sorun nedeniyle oluşmuş olabilir.
Yumurtalık kistlerinin sebepleri nelerdir ?
Yumurtalık kistlerinin en sık görülen nedenleri şunlardır:
- Hormonal problemler. Fonksiyonel kistler genellikle tedavi olmaksızın kendi başlarına kaybolurlar. Hormonal problemlerden veya yumurtlamanıza yardımcı olmak için kullanılan ilaçlardan kaynaklanabilir.
- Endometriozis. Endometriozisi olan kadınlarda, endometrioma adı verilen bir yumurtalık kisti tipi gelişebilir. Endometriozis dokusu yumurtalığa yapışıp ve bir büyüme oluşturabilir. Bu kistler cinsel ilişki sırasında ve adet dönemi boyunca ağrılı olabilir.
- Gebelik. Yumurtalık kisti normalde hamilelik oluşana kadar hamileliği desteklemek için erken gebelikte gelişir. Bazen kist gebeliğin ilerleyen dönemlerine kadar yumurtalık üzerinde kalır ve çıkarılması gerekebilir.
- Şiddetli pelvik enfeksiyonlar. Enfeksiyonlar yumurtalıklara ve fallop tüplerine yayılabilir ve kistlerin oluşmasına neden olabilir.
Yumurtalık kistlerinin belirtileri nelerdir?
Çoğu yumurtalık kisti küçüktür ve belirtilere neden olmaz.
Eğer kist belirtilerea neden oluyorsa,bu belirtiler kistin yan tarafındaki alt karın bölgesinde basınç, şişkinlik, şişlik veya ağrı olabilir. Ağrı keskin veya donuk olabilir ve gelip gidebilir.
Eğer kist yırtılırsa, ani ve şiddetli ağrıya neden olabilir.
Kist yumurtalık bükülmesine neden oluyorsa, bulantı ve kusma ile birlikte ağrınız olabilir.
Daha az görülen belirtiler şunlardır:
- Pelvik ağrı
- Alt sırt ve uyluklarda ağrı
- Mesane veya bağırsaklarda tamamen boşalma sorunları
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Açıklanmayan kilo alımı
- Adet döneminde ağrı
- Olağandışı vajinal kanama
- Göğüslerde hassasiyet
- Daha sık idrara çıkma ihtiyacı
Yumurtalık kistleri tanısı
Yumurtalık kistin belirtileri varsa, doktorunuzla konuşun. Bazı testler istenir:
- Ultrason. Kist ultrasonda görülebilir. Şekli, boyutu, yeri, kütlenin sıvı dolu mu, katı mı veya karışık mı olduğu belirlenebilir.
- Hamileliği dışlamak için hamilelik testi
- Hormon ile ilgili sorun olup olmadığını anlamak için hormon seviyesi testleri
- Kan testi. Menopozdaki kadınlarda kandaki kanser antijeni 125 (CA-125) miktarını ölçmek test verilebilir. CA-125 miktarı yumurtalık kanserlerinde yükselir. Premenopozal kadınlarda, kanserin yanı sıra başka birçok hastalık yüksek CA-125 seviyelerine neden olabilir.
Yumurtalık kistleri acil bir durum mudur?
Evet bazen yumurtalık kistleri acil bir durum oluşturabilir. Eğer doktorunuz tarafından yumurtalık kisti tanısı konduysa ve aşağıdaki belirtilerden birine sahipseniz acil tıbbi yardım almalısınız:
- Ateş ve kusma ile gelen ağrı
- Ani, şiddetli karın ağrısı
- Solukluk, baş dönmesi veya güçsüzlük
- Hızlı nefes alıp verme
Bu belirtiler, kistinn yırtılmış olduğu anlamına gelebilir. Bazen, büyük, yırtılmış kistler ağır kanamalara neden olabilir.
Yumurtalık kisti ameliyat gerektirir mi?
Evet bazen ameliyat gerekli olabilir. Kadınların % 5 ila% 10’unda yumurtalık kistlerini çıkarmak için ameliyat yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu kistlerin sadece% 13-21’i kanserlidir.
Menapoz sonrası kistlerde ameliyat gerekebilir.
- Eğer kistiniz birkaç adet döngüsünden sonra kaybolmuyorsa
- Büyümeye devam ediyorsa
- Ultrasonda normal dışı görünümü varsa
- Ağrıya neden oluyorsa ameliyat gerekebilir.
Eğer kist ameliyat gerektirmiyorsa, doktorunuz ağrı kesiciler önerebilir. Genellikle kistlerde hormonal doğum kontrol yöntemleri reçete edilir. böylece yumurtlama önlenerek daha fazla kist oluşumunun önüne geçilir.
Ameliyat gerekiyorsa ne tür ameliyatlar yumurtalık kistlerini temizler?
Kistiniz ameliyat gerektiriyorsa, doktorunuz ya sadece kisti ya da tüm yumurtalığı alacaktır.
Ameliyat iki farklı şekilde yapılabilir:
- Laparoskopi . Göbek deliğinin üst veya altından yapılan çok küçük bir kesi ile doktorunuz pelvis bölgenizi görerek kontrol eder ve kisti çıkarır. Genellikle iyi huylu (kanserli olmayan) küçük kistler için önerilir.
- Laparotomi . Kist büyükse ve kanserli ise doktorunuz bu yöntemi seçebilir. Bu ameliyatta daha büyük bir kesi kullanılarak karın açılır, kist çıkarılır. Patolojik olarak test edilir. Kanserli olması muhtemel ise, rahim yumurtalık ve diğer dokuları çıkarması gereken jinekolojik onkoloğu görmek gerekebilir.
Yumurtalık kistleri kansere yol açabilir mi?
Evet, bazı yumurtalık kistleri kanserli olabilir. Fakat çoğu yumurtalık kisti kanserli değildir.
Yaşlandıkça yumurtalık kanseri riski artar. Yumurtalık kistleri olan menopozdaki kadınlarda yumurtalık kanseri riski daha yüksektir. Yumurtalık kanseri riskiniz hakkında doktorunuzla konuşun. Çoğu zaman yanlış pozitif sonuçlar verebildiği için yumurtalık kanseri taraması önerilmemektedir.
Yumurtalık kistleri hamile kalmayı zorlaştırabilir mi?
Genel olarak hayır. Çoğu yumurtalık kisti, hamile kalma şansınızı etkilemez. Ancak bazen kiste neden olan hastalık gebe kalmayı zorlaştırabilir. Yumurtalık kistlerine neden olan ve doğurganlığı etkileyen iki durum:
- Endometriozun neden olduğu endometrioma denen kistler,
- İnfertilitenin önde gelen nedenlerinden biri olan polikistik over sendromu (PCOS)
Yumurtalık kistleri gebeliği nasıl etkiler?
Hamilelik sırasında yumurtalık kistleri görülmesi yaygındır. Tipik olarak, bu kistler iyi huylu (kanserli olmayan) ve zararsızdırlar. Hamilelik sırasında büyümeye devam eden yumurtalık kistleri, doğum sırasında yırtılmaya, bükülmeye veya sorunlara neden olabilir. Doktorunuz hamilelik sırasında bulunan yumurtalık kistlerini izlemeye alacaktır.
Yumurtalık kistleri önlenebilir mi?
Hayır, fonksiyonel yumurtalık kistleri önlenemez. Genellikle yumurtalık kisti olanlarda, doktorunuz size yumurtlamayı durdurmak için hormonal doğum kontrolü reçete edebilir. Bu yeni kist oluşma riskinizi azaltır.
Kaynak:
- U.S. Department of Health & Human Services The Office on Women’s Health. Ovarian cysts
