Gebelikte astma hastalarının 1/3’ ü kötüleşir, 1/3’ ü hafifler, diğer 1/3’ ü de hiç değişmez.
Gebelikte oksijen tüketimi %25 kadar artar,bunda annenin vücut yüzeyinin giderek artması ve bebeğin enerji gereksinimindeki artış etkilidir.
Bebeğin Anne Karnında Oksijenlenmesi
Plasentadan ayrılan bebeğe ait göbek kordonundaki ven kanı, anne rahimi ven kanına eşit oksijen düzeyine sahiptir. Bebek nisbeten düşük oksijen miktarlarını normalde tolere eder. Bu toleresyan fetal hemoglobinin oksijen taşıma kapasitesine ve Yüksek bebek kalp atımına bağlıdır.
Astmanın Gebelik Üzerine Etkisi
Astmatik olmayan ve astmatik gebelerde yapılan bir çalışmada astmalı grupta hamilelik esnasında çocuk ölümü, düşük doğum ağırlıklı bebek, erken doğum, gebelik toksemisi daha sık görülmüştür.
Gebeliliğin Astma Üzerine Etkisi
Gebelikte astımlı hastaların 1/3’ ü kötüleşir, 1/3’ ü hafifler, diğer 1/3’ ü de hiç değişmez.
Gebelik Sırasında Bulguların Artmasına Neden Olan Faktörler;
- Progesteron artmasına bağlı aşırı solunum
- Viral üst solunum yolu enfeksiyonunun fazla görülmesi
- Bebeğe ait antijenlerle karşılaşma
- Histamin vb. gib bazı maddelerin düzeylerinde artış
- Mideden yemek bosuna geri kaçışta artış
Gebelik Sırasında Astma Bulgularının Düzelmesine Etki Eden Faktörler;
- Kanda serbest kortizol düzeyinde artma.
- Bronkomotor tonus ve hava yolu direncinde azalma.
- Ig E yapımının azalması
- Progesteron aracılığıyla bronşlarda açılma oluşması.
GEBELİKTE ASTMA TEDAVİSİ
Karşılaşılan en önemli belirsizlik tedavide hangi ajanların kullanılması gerektiğidir.
Astmanın süregen iltihabi seyirli doğası göz önüne alınarak iyi bir şekilde takib edilerek kullanıldığında; TEOFİLİN, SODYUM KROMOGLUKAT, İNHALE STEROİDLER, BETA 2 AGONİSTLERİN kullanımında sakınca yoktur. Akut alevlenmelerde bebekteki oksiyenlenme azalmasını önlemek için agressif tedavi yapılmalıdır,tedavide beta 2 agonist ve oksijen yer almalıdır. Gereğinde damardan, kabadan veya ağız yoluyla kortizon verilmelidir.
Gebelikte Astma ve İlişkili Durumlarda Kullanılması Önerilen İlaçlar ve Dozları
| İLAÇ SINIFI | SPESİFİK İLAÇ | DOZ/UYGULAMA ŞEKLİ |
| Antienflamatuar | Kromalin sodyum | 4×2 puff inhalasyon |
| Beclomethasone | 2-5 puff/gün inhalasyon | |
| Prednisone | 40 mg/gün P.O. max–1 hf | |
| Bronkodilatatör | İnhale beta2 agonist | LH de 4-6×2 puff/gün inh. |
| Teofilin | serum düzeyi 8-12 mcg/ml olacak şekilde P.O. | |
| Antihistaminik | Chlorpheniramine | 4×4 mg/gün P.O. |
| Tripelennamine | 4×25-50 mg/gün P.O. | |
| Dekonjestan | Pseudoephedrine | 4×60 mg/gün P.O. nasal |
| Oxymethazoline | damla 5 günden az | |
| Öksürük | Guaifenesin | 4×2 ölçek/gün P.O. |
| Dextromethorphan | 4×2 ölçek/gün P.O. |
B.Gebelikte Akut Astma Tedavisi
Akut atakların genellikle 17. ve 24. haftalar arasında geliştiği, akut atakların tüm gebelik süresince uniform dağılmadığı ileri sürülmektedir.
Burun yolu ile oksijen 3-4 lt/dk
Nebulize beta 2 agonist bronkodilatatör; ilk 60-90 dk da 3 doza kadar
Kortikosteroid bağımlı olgularda başlangıçta ve 1.saatteki tedavi sonrasında düşük yanıt alınan olgularda başlangıç tedavisine ek olarak İV 6-8 saatte bir 1mg/kg metilprednizon (hasta düzeldikçe azaltılır).
Damardan aminofilin açısından değerlendirilir (genellikle sadece hastaneye yatırmak gerekiyorsa),eğer kullanılacaksa ;6 mg/kg yükleme dozu 0,5 mg/kg idame dozu Kan teofilin düzeyi 8-12 mikrogram/ml olacak şekilde sürdürülür.
Yukardaki tedavilere yanıt alınamıyorsa 0,25 miligram ciltaltına terbutalin vermek açısından değerlendirilir.
Prof. Dr. Cengiz Kırmaz
