Febril konvülziyon 6 ay- 3 yaş arasındaki çocuklarda, ateşe bağlı ortaya çıkan havale nöbetleridir. Nisbeten sık görülürler ve çoğu zaman ciddi bir sorun teşkil etmezler. Yaklaşık 20 çocuktan biri en az bir kez bir ateşli nöbet geçirir. Nöbet sırasında bilinç kaybı, vücutta kasılma, vücudun sadece bir yanında seyirme, titremeler görülebilir. Çoğu ateşli havale nöbeti bir veya iki dakika sürer, ancak nadiren birkaç saniye gibi kısa bir süreli veya 15 dakikadan fazla süreli nöbetlerde görülebilir. İlk ateşli nöbet geçirildiğinde yaş ne kadar büyükse tekrar havale geçirme olasılığı o kadar azalmaktadır. İlk havale geçirildiğinde 15 aylıktan küçük olmak, sık sık ateşlenmek ve ailede ateşli havale öyküsünün olması gibi birkaç faktör ateşli havale nöbetlerinin tekrarlaması için risk oluşturmaktadır.
Ateşli Havale Türleri
Ateşli havalelerin iki ana tipi vardır.
Basit ateşli nöbet
Basit febril nöbet ateşli havalelerin en sık görülen tipidir ve yaklaşık 10 vakadan 8 i basit febril nöbettir.
• Tonik klonik nöbetler vardır (vücutta sertleşme ve sonrasında ritmik kasılmalar)
• 15 dakikadan az sürer
• 24 saat içinde veya çocuğun hastalığı süresince yeniden oluşmaz
Kompleks ateşli nöbet
Karmaşık ateşli nöbetler 10 vakadan 2 sinde görülür ve daha az yaygındır. Karmaşık ateşli nöbetlerde aşağıdaki özelliklerden biri veya birkaçı görülmektedir:
• Nöbet 15 dakikadan daha uzun sürer
• Çocuğun vücudunun sadece bir parçasında belirtiler vardır (bu kısmi veya fokal nöbet olarak bilinir)
• İilk nöbetten sonra 24 saat içinde ya da aynı hastalık döneminde tekrarlayan nöbetler vardır.
• Çocukta nöbetten sonraki bir saatte tam iyileşme görülmez.
Ateşli Havale Nedenleri
Ateşli havale 38 dereceden yüksek ateşle başlamasına rağmen nedeni bilinmemektedir.
Çoğu durumda, yüksek ateşe enfeksiyonlar neden olur:
Ayrıca yakın bir aile üyesinde bir havale geçmişi varsa, nöbet gelişme şansı artar çünkü ateşli havalelerde bir genetik bağlantı olabilir. Ateşli havale geçiren dört çocuktan birinde bir aile öyküsü vardır.
Ateşli havale zararlı mıdır?
Ebeveynler için birhayli korkutucu olmasına rağmen, ateşli havalelerin büyük çoğunluğu kısa ve zararsızdır. Nöbet sırasında, çocuğun düşmesi sonucu yaralanma ya da ağızdaki bir yiyecek veya tükürüğün nefes borusuna kaçması gibi küçük olasılıklar vardır. Bu gibi tehlikeleri önlemek için nöbet esnasında yapılması gerekenler öğrenilmelidir.
Kısa süren ateşli havale nöbetlerinin beyin hasarına neden olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Yapılan birçok çalışmada ateşli havale nöbeti geçiren çocukların, okul başarılarının normal olduğu ve entelektüel testlerde nöbet geçirmeyen kardeşleri gibi iyi performans gösterdikleri bulunmuştur. Nöbetler çok uzun (1 saatten fazla) olsa bile, çoğu çocuk tamamen iyileşir, ancak çok küçük bir kısmında daha sonra ateş olmadan gelişen nöbet riski (epilepsi) olabilir.
Diğer bir deyişle, ateşli nöbet deneyimi olan çocukların yüzde 95 ila 98 inde epilepsi gelişmez. Normal çocuklarda risk küçüktür ancak serebral palsi, gelişme geriliği, ya da diğer nörolojik anormallikleri olanlar da epilepsi gelişme riski artmıştır. Ateşli nöbetin tipi de önemlidir; ateşli nöbeti uzamış olan çocuklar (özellikle bir saatten fazla süren) veya vücudun yalnızca bir bölümünü etkileyen, ya da 24 saat içinde tekrarlayan nöbet geçirenler, biraz daha yüksek risk altındadır. Bu risk faktörlerinin herhangi birine sahip olmayan çocuklar arasında, sadece 100 çocuktan birinde ateşli nöbet sonrası epilepsi gelişir.
Nöbet sırasında ne yapmalı?
Nöbetler ne kadar korkutucu olursa olsun ebeveyn veya bakıcıların sakin ve dikkatli bir şekilde çocuğu gözlemlemeleri önemlidir
Çocuğunuz ateşli havale geçiriyor ise, kurtarma pozisyonuna yerleştirin. Düz güvenli bir zeminde yan yatırın yüzünü bir tarafa döndürün. Bu pozisyon, hava yolunu açık tutmaya, kusmuklarını yutmalarını ve yaralanmalarını önlemeye yardımcı olur. Mümkün olduğunca, yavaş bir şekilde çocuğun ağzından herhangi madde varsa çıkarın. Konvülziyon sırasında çocuğun ağzına bir şey koymayın. Ağzına yerleştirilen nesneler kırılarak çocuğun havayolunu tıkayabilir.
Nöbet başladığında saatinize bakın. Çocuğunuzun başından ayrılmayın ve nöbetin ne kadar sürdüğünü not edin. Nöbet 5 dakikadan uzun sürerse, 112’yi arayıp yardım isteyin veya en yakın sağlık kuruluşuna götürün. Nöbet sona erdikten sonra, çocuktaki ateşin kaynağının belirlenebilmesi için çocuk doktoruna gösterilmelidir. Eğer çocukta boyun tutulması, aşırı uyuşukluk, ya da aşırı kusma gibi belirtiler varsa mutlaka acil servise başvurun.
Hemen hemen ateşli havale geçiren tüm çocuklar tam bir iyileşme gösterirler ve hiç doğrudan sadece ateşli havale nedeniyle oluşmuş ölüm vakası yoktur.
Tanı
Ateşli Havale tanısı genellikle nöbetin anlatılmasıyla konur. Nöbet eğer doktorun yanında oluşmadıysa kısa süreli olduğu için doktorun görme olasılığı yoktur. Bu sebeple nöbet iyi izlenmeli, nöbetin süresi, nöbet esnasında neler olduğu (vücutta katılaşma, yüz, kol ve bacaklarda seyirme, bakışlar, bilinç kaybı), daha önce bir nöbet yaşanıp yaşanmadığı, bir saat içinde tamamen iyileşme olup olmadığı ayrıntılı olarak doktora aktarılmalıdır.
Yapılacak testler enfeksiyon kaynağını belirlemek veya benzer belirtilere neden olabilecek menenjit gibi daha az görülebilen hastalıkları ekarte edebilmek için yapılır. Enfeksiyonların teşhisi için genellikle kan ve idrar testleri yeterli olmaktadır.
Ateşsiz nöbetler varsa veya nöbetler sıradışı bir seyir izliyorsa, başka testler de gerekebilir. özellikle bebeğiniz 12 aydan küçük ise elektroansefalogram ve lomber ponksiyon gerekebilir.
Elektroansefalogram (EEG) kafa derisi üzerine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla çocuğunuzun elektriksel beyin aktivitesini ölçer. Beyin aktivitesinin olağandışı desenleri bazen epilepsi göstergesi olabilir.
Lomber ponksiyon omurga aralığına içi kanallı bir iğne ile girilerek beyin omurilik sıvısından (BOS) küçük bir miktar örnek almak için yapılan bir işlemdir. İşlem sırasında, lokal anestezik uygulanır ve ağrı hissedilmez. Lomber ponksiyon çocuğunuzun beyin veya sinir sistemini etkileyen bir enfeksiyon olup olmadığını belirlemek için kullanılabilir.
Ateşli nöbetler nasıl önlenir?
Çocuğun ateşini asetominofen veya ibuprofen gibi ateş düşürücü ilaçlar ile düşürmek çocuğu rahatlatabilir ancak bu tür ilaçların nöbet riskini azaltacağını kanıtlayan hiçbir çalışma yoktur.
16 yaşından küçük çocuklara küçük bir olasılık olsa da beyin ve karaciğer hasarına neden olabilecek Reye sendromuna neden olabileceği için çünkü aspirin asla verilmemelidir. Gereksiz giysilerin çıkarılması üzerinin fazla örtülmemesi çocuğun ateşini düşürmek için yardımcı olacaktır. Soğuk kompres, soğuk duş veya fanların kullanılması,ateş tedavisi için tavsiye edilmez. Ancak normal zamanlarda yapıldığı sıcaklıklarda duş aldırılabilir. Çocuğunuzun doğal içeceklerle bol sıvı tüketmesi ateş sırasında su kaybını önlemek için önemlidir.
Daha sonra oluşması muhtemel ateşli nöbetlerin önlenmesi için düzenli ilaç kullanılması tavsiye edilmez. Çoğu ilaçların olumsuz yan etkileri nöbetin oluşturacağı risklerden daha zararlı olabilir. Ayrıca araştırmalar ateşi kontrol etmek kullanılan ilaçların ateşli nöbetin tekrarını önlemek için etkili olmadığını göstermiştir.
Ateşli Havale geçirmeye eğilimli çocuklarda ateş başladığında sadece yetkin bir doktorun kararıyla oral veya rektal diazepam tedavisine başlanabilir. Zaman zaman uyuşukluk, koordinasyon bozukluğu, ya da hiperaktivite eksikliğine neden olabilse de bu ilaçlar genellikle iyi tolere edilir.
Buna ek olarak, bazı çocuklar çok uzun olan ateşli nöbetler (bir saat veya daha fazla süren ) geçirmeye yatkındır. Bir çocuk uzun bir ateşli nöbet geçirdiyse, tekrarları da uzun olabilir. Çok uzun süreli ateşli konvülsiyonlar epilepsi gelişme riski ile ilişkili olduğundan, bazı doktorlar nöbeti durdurmak ve uzun sürmesini önlemek için diazepam rektal formu ile tedavi önerebilir.
Kaynaklar:
http://www.ninds.nih.gov/disorders/febrile_seizures/detail_febrile
http://www.nhs.uk/conditions/Febrileconvulsions/Pages/Introduction.aspx
